Zwilazkowiec Alliancer, September 11, 1957

              WSMi
i 1 1
ii?
I ' fi
1
t 4
iSIł?
1
1
14
'a
ra:
mM
2#-ś$teH- 2 53£#s ii —"f?r Ł
btr:2 ' "ZWIĄZKOWIEC" WRZESIEŃ (SepłemBer) Środa 11 — 1957 -
Pzinitd lat erery Wednesday and Eatnrday br:
I związkowiec" (The Alliancer) lei LE T-24- 92 '
POLISH ALLIANCE PRESS LIMITED
Orgtn ZffUilcu Polaków w Kanadzie wydawany przez Dyrekcja Praaoirą
Mdtkfor f Olojowikl - Klar Drukarń) K J Maiurkltwlcz - KlerAdm R Frlkke
PRENUMERATA
Roczna w Kanadzie $450 W Stanach Zjednoczonych
Półroczna $275 i innych krajach $800
Kwartalna $150 Pojedynczy numer 10f
1475 Queen Streej West — Toronto Ontario
Authorised as Second Class Mail Post Ofjicr Department Ottawa
WYBORY W NIEMCZECH
W najbliższą niedzielę odbędą się w zachodnich Niemczech
Powszechne wybory"parlamentame W szranki stanęło wprawdzie
lecz walka toczy sic właściwie jedynie miedzy
dwoma: chrześcijańską demokracją czele której stoi dr Kon-':-Vnpl- rii rad Adenauer oraz 7aA„p (P na socjalna-dernokracj- ą z Erichem Ollenhauerem I Sa iid c£eie 'i w usicumej iiuiu ja i w puprzuunicn wyuuracn ie ycznwosc i pamięć
dwa stronnictwa walczą o kierownictwo nawy państwowej Chrześ-cijańska
demokracja uzyskała wprawdzie największą ilość man-datów
jednakże rządzić mogła jedynie w oparciu' o koalicję
y Walka wyborcza jest tym razem niezwykle ostra i co najbar-dziej
jest uderzające toczy się nie tyle o program polityki wew-nętrznej
ile zewnętrznej Nie znaczy to oczywiście iż socjaliści
nie atakują i programu wewnętrznego Zeszedł on jednak na
drugie miejsce z wyjątkiem jednego zagadnienia: zjednoczenia
Niemiec 'Ale ten 'jedynie pozornie jest sprawą wewnętrzna
Zjednoczenie jest sloganem w obu strefach albo jeśli kto woli w obu państwach niemieckich W każdej ma inną treść i wydźwięk
Ba inaczej brzmi ono w programie opozycji' socjalistycznej a
Inaczej w ustach przywódców chrześcijańskiej demokracji
Wszystkie stronnictwa niemieckie w obu państwach utrzy-mują
że ich głównym celem jest zjednoczenie kraju Różnią
się rzekomo jedynie w metodach i środkach wiodących do tego
Przy bliższym jednak wejrzeniu nie trudno jest "stwierdzić ze różnice są znacznie głębsze I tak np dla komunistów zjedno-czenie
równoznaczne jest z ustanowieniem 'rządów komunistycz- nych w całych Niemczech w podporządkowaniu kraju polityce
sowieckiej Adenauer głosząc zjednoczenie ma głębokie przeko- nanie że przeprowadzone wolne wybory w całym kraju dopro-wadzą'
do jawnej klęski komunistów a tym samym do wyzwole- nia wschodniej strefy spod moskiewskiej okupacji Socjalna de-mokracja
znowu oceniając bardzo trzeźwo istniejący stan uważa
iż zjednoczenia nie da się osiągnąć bez zgody ZSRR Wolno wy- bory w całym kraju są naiwnym marzeniem- - Za zgodę ZSRR na-leży
płacić konkretnymi ustępstwami iak'np neutralizacją kraju
Sądzą oni że za' tę" cenę Moskwa skłonna będzie dopuścić' do
iiieucnruwiej kicski wyDorczej panu Komunistycznej w szcze-gólności"
jeśli ewentualny rząd socjalistyczny stanie na płasz-czyźnie
lojalnej i przyjaznej współpracy z wszystkimi państwami
Przywódcy socjaliści wypowiadają się więc za wystąpieniem zach' Niemiec z Paktu Atlantyckiego i europejskiego Paktu Bez-pieczeństwa:
Zapowiadają dalej że w razie zwycięstwa zażądają
wycofania wojsk- - cudzoziemskich i zlikwidują obce bazy wojskowe
Socjalna'demokracja wielokrotnie wypowiadała się przeciwko od-budowie
niemieckich sił zbrojnych Jednym słowem głosi ona
radykalny program neutralistyczny w przekonaniu iż dając
ZSRR poczucie bezpieczeństwa umożliwi jednocześnie jego zgodę
na 'zjednoczenie Niemiec
'Chrześcijańska-demokracj- a podkreśla że neutralizacia jest' równoznaczna z wydaniem kraju na łup ZSRR Pociągnie to za
sobąfAoderwanie się'Njemiec od sojuszników zachodnich co rów'-noznacz-ne byłoby z utratą gwarancji bezpieczeństwa terytorial-nego
I dlatego dr Adenauer oraz inni przywódcy chrześcijań-skiej:demokrąc- ji 'akcentuią konieczność utrzymania jak najściś-lejszej
współpracy z Zachodem Podkreślają oni że Niemcy nie
mogą niczego oczekiwać" od Moskwy natomiast sojusz z Zacho-udekmładzgiwearsaiłntunjae
auremnoiecnimenięiedzsyięnarpoadńoswtweaj sJteaśnloi wniawtoet uwtruodbneciennyime
zjednoczenia to na dalszą metę zapewni odrodzenie jednolitego
i silnego państwa"
Prorokowanie wyników wolnych --wyborów jest niezwykle nie-bezpieczne
nie' mniej jednak na' podstawie przebiegu kampanii
wyborczej można wysnuwać pewne wnioski Opozycja socjali-styczna
uderza bardzo silnie ale nie trafia na równie silny
oddźwięk Gdyby stawkamie była tak wysoką gdyby nie chodziło
o kierunek polityki zagranicznej wówczas być może socjaliści
mieliby grubo lepsze szanse Pogróżki komunistyczne ostatnio
nCiheruoszsciazboiwlyaj jepgood paodzyrecsjeem kanclerza Adenauera wzmocniły a
Niemcy nie kochają napewno' Zachodu ale bardziej niena-widzą
Rosjan boją się ich Perspektywa pozostania sam na sam
z Moskwąnie uśmiecha Się im I dlatego chrześcijańska-demokracj- a ma szanse zwycięstwa Wątpliwe jest czy uzyska ona zde-cydowaną
większość w parlamencie Bardziej prawdopodobne
jest iż 'znowu będzie szukała sojusznikówwśród pomniejszych
ugrupowań Przypuszczać należy że socjaliści utrzymają swój obecny stan posiadania Trzeba jednakże pamiętać -- ze w wybo- rach samorządowych i Drowincionalnvch oba strnnnirtwa n7vsirn
ły "niemal równą ilość głosów Wystarczy więc nieznaczne prze
sunięcie uy nuasi mienauera następnym Kanclerzem zachodnich Niemiec został Ollenhauer a jego kanclerstwo to zupełnie inna
polityka zagraniczna -- dla -- Niemiec 'a także w obecnym układzie
politycznym i głęboki wstrząs dotychczasowego układu sił w
Europie
KOMITET POMOCY UNIWERSYTETOWI W LUBONIE
Z-- tinicjatywy prywatnej pow-stali
t
rfi- - terenie Montrealu społecz-ńy- j
komitet pomocy Uniwersyteto-wi'
Katolickiemu w Lublinie Nie-watpliw- ie
"przyczyniła się do tego
wybitnie paromiesięczna wizyta
profesora tegoż uniwersytetu pani
a
dr" z prelekcji w-ersyte-tu
Lubelskiego za jedną z
mog-- 1 najbardziej istotnych w chwili o- -
nie
działalnością i właściwą ocenę tej
czeniem w Polsce tej uczelni
i jej potrzebami i stanem gospo-darczym
Komitet doceniając
znaczenie "ideowe i wycho-wawcze
tej uczelni oraz jej wyso-ki
poziom naukowy a poruszony
do głębi warunkami egzystencji
tej placówki niewątpliwie nieza-leżnej
myśli polskiej która u- -
' nar"odu postanowił w „fmto-ia- i
rę 'swych możliwości i możliwości
społeczeństwa emigracyjnego TJJS'uej- - me
skiego w zoreanizować i
CaYrjednorazową
łł--fi1 jv jflłiM a łi iv a
ju
Na zebraniu organizacyjnym
prowadzonym 'przez T
maraazKiego uKonstytuował
komitetu w osobach: Inż
J Minkiewicz — przewodniczący
p Krajewska p A —
P S Boguszewski sekr
P Mr Sangowicz A
W- - Skowroński K Stańczykowski
MjFurman mec L Rabcewicz-Zubkows- ki
O Gubała —
zarządu -
sobie sprawę z
żego" spoieczeristv'a pol--
T3n1nnn
Zarząd zdaje sobie też sprawę ze
świadomości tegoż społeczeństwa
że sprawa tych czy innych pomocy
nie zamknięta jednorazowym
wysiłkiem przeciwnie będzie sta
le przybierać na sile Przyjmując
po długiej rozwadze Unł
Sławińskiej której
oici-zenstw-o nionireaisKie
o-gro- mne
Płacą na
rozpoczęcia akcji na-wiązując
w pierwszym rzędzie
takty z któ-rych
proboszczowie proszeni o
łr™mvu3nn mlnia t""łJ-- - JiwuuusŁi
nością członków
ubiegłej
polskimi
oiaz z oddziała- -
i mi i Kongresu Polonii
wa-lP-y
1:" prasa placówki radiowe
i pomoc i po:
~ nie odmówią
wuinutt i
prof Do
się
ą
Bromke
W-prze- w'
Manteuffel
członko-wie
zdaje du
wysiłku
sprawę
Podobnie
do
iocf
i służące zastrzeżeń
sprawie
nam sw ej cennej
współpracy i własnej inicjatywy
w poparciu naszej akcji
O organizacji terminie i chara-kterze
zbiórki będą" mówiły wkrót-ce
następne
Andnej Manteuffel
SZCZEPIENIE PRZECIW
AZJATYCKIEJ GRYPIE
Minister Zdrowia Monteith
oznajmił że do" końca roku zo- stanie udostępnione lekarzom Av
Kanadzie około szcze- ppiieonekktóprrazecinwa naazsjzatyckkoinetjyngerny-t
przywleczona z Europy
skiego w jakie wykaza- - leaerainy postanowił także
to óno w związku zbiórką KftSrŚ PlItlJlIlOfDAmftflll MnMtn£
jest
u-""- ""-? '" jucrnmci prowincje
F GŁÓGOWSKJ
%i ijidenoi na KUL--u zasługują na pomoc
W' ubiegłym numerze „Zwiąż- - to młodzież niesłychanie dzielna nicmój z tą uczelnią nawiązał
kowca" podałem trochę inforrria-- 1 powiedziałbym bojowa i niesły-z- a pośrednictwem studentki te- -
cji o naioncKim uniwersytecie cnanie laeowa raiu ze wiasme goz uniwersytetu panny irysiy
w pragnąc wyjaśnić
równocześnie dlaczego właśnie
w mej opinii należy przede wszy- stkim pospieszyć z pomocą tej
uczelni Nie oznacza to wcale ze
nie doceniam potrzeby
innej pomocy ogólnej nie
zdaję sobie sprawy ze na szere-gu
innych uczelni młodzież pol-ska
również nie opływa w do
statki walczy trudnościami i na ń
Kiedy z wielu potrzeb
zasługujących na pomoc zdecydo-wałem
się na pierwszym miejscu
w swych odczytach po powrocie
z Polski wysunąć sprawę KUL-- u
i młodzieży tam studiującej kie-rowałem
się nie żadnymi ideo-logicznymi
czy politycznymi
względami ale poprostu sercem
i oceną tej rzeczywistości jak?
w Polsce zastałem
Proszę bowiem pamiętać ze
wszystkie wyższe uczelnie w Pol-sce
sa uczelniami państwowymi
na które łoży skarb państwa
opłacając tak zespoły profesor-skie
jak tez pokrywając wydat-ki
związane z utrzymaniem bu
dynków domów akademickich i
co trzeba zapisać na ko-rzyść
obecnej Polski rozpow-szechnionych
stypendiów dla
studiującej młodzieży
KUL jecinaK utrzymuje się
wyłącznie z cioDroczynnosci tj
z dobrowolnych składek społe-czeństwa
Dlaczego jest potrzeb-ne
istnienie takiej niezależnej
instytucji naukowej nie trzeba
powtarzać Wynikają z tego sta-nu
faktycznego jednak poważne
KonseKwencje
Młodzież KUL-owsk- a jest
objęta żadną pomocą ze strony
państwa Tak więc" rektorat dbać
musi nie tylko o to by miał czym
opłacić zespól wykładowców by
miał za co utrzymać opalić czy
wyekwipować uczelnię ale tak-że
by w istniejących dziś w Pol-sce
warunkach edzie młodzież
najuboższych klas społecznych
pragnie się uczyć mogl tej mło-dzieży
materialnie dopomóc do
przejścia kilka lat studiów
Uniwersytet w wielu wy- padkach nie pobiera czesnego (opłaty za ale musi Drzez
czas studiów dać bezpłatnie mie- -
szKanie wyżywienie a często
jeszcze udzielić zapomóg na ku-pno
podręczników i ubrania
W czasie swego pobytu na u-niwersyt- ecie zwiedziłem Domy
Akademickie KUL--u których
jest 6 i jeden konwikt dla księży
Mogę więc pisać ze znajomością
warunKow w jaKicn żyją o kanadyjskiej
takie iakifiphHałhv że
i o jakich marzy każdy stuaentoza nowowy-budowany- m
Akademi-cze- k pod miastem w Kon-stantynowie
tak zwanej
przez studentki „Poczekajce"
w której mieszka 178 dziewcząt
inne gmachy to stare kamienice
lubelskie W niektórych poko-jach
po 12 młodzieży
śpiąc na piętrowych łóżkach zbi-tych
z prostych desek Materacy
w nich nie spotkałem ale jedy
nie Mewimi ze zuuą sioma u-mywa- lnie najbardziej prymityw-ne
jakie niezawodnie pamięta-ją
z ci którzy mieszkali
w nieskanalizowanych często do-mach
Jeden z tych Domów znajduje
w Kręznicy (dwie stacje
kolejowe od Lublina) skąd 52 studentów po błotnistych ' dro-gach
człapie kilka km każdego dnia rano i wieczorem do pocią-gu
W zabudowaniach uniwer-syteckich
stare stajnie prymi-tywnie
przerobione w barako-wym
pomieszczeniu przytuliły
27 studentek Uniwpr
sytet liczący bezmała 1500 stu-lo
diującej mbdziezy musiał do się-zapozna- ć szczegółowo tak z becnej zarząd wątpi iż znaj-starcz- yć kwater mieszkaniowych
'specyficznym zna- - dzie potrzeby dla 818 z pośród nich Przeważ- - jak kraju nie oczywiście studenci za mie-- wiaWdcyzkeonrizaystując wszzybsitókrikei dozsa-- -- wtsozekatznwie nstiyependpiruzmeudzsfytnasiweksuizajkąacniosi-ę-rząd
przygotowuje możliwie sprawa z wyżywieniem W ubieg-- starannie
kon
parafiami
są
Iiouorowycn
pol-- 1
Kanadzie
zarządu
centralą _:_
jak
zarząd
Zarząd
gorliwie
komunikaty
600009
została
Kanadzie n"a
się
LiiDiinie
każdej
lub
jednak
szeroko
nie
studia)
jedynym
Domem
mieszka
Łącznie
do Canada
sytet musiał dać stypendia żyw
nosciowe 624 studentom Nie
mogli bowiem oni 'sami
kosztów wyżywienia za które i tak pobiera się jedynie skromne
ujjidiy wyżywienie jest więcej niż skiomne Tylko dwa 'lub
trzy razy do roku z okazii więk
szych uroczystości podaie się de
ser to wieiKie wydarzenie jak żartobliwie informowali
mnie o tym mieszkańcy KULU
mieszkanie i wyżwienie nie wyczerpują całości zagadnie- nia poprostu ubrać
musiał w ub roku 178 studen-tów
przydzielając im tak zwane
„stypendia odzieżowe"
dzBonaedannaia KULu ropkrzuepruobwieag-- łym wykazały że jedynie 309?
studentów iest całkowicie
40 9d iest
gruźlica 20 % jest
gruźlików 10 Tc chorvch na ser
ce inne
Uniwersytet mu-- 5 przeto specjalne zróżniczkowanie
wyżywienia i tak mleko dodat-kowo
otrzymują faktyczni gruź- licy inni tylko gdy są na to
iiiaiuc wvi wiec uziwic sie
"
i
wybiera ona KUL jako miejsce
swych studiów zdając sobie w
sprawę z tego ze w pol-skiej
rzeczywistości spotka się
przez to z trudnościami i z zam-knięciem
drogi w wielu wypad-kach
do kariery osobistej mówi
sam za siebie
Ponieważ byłem na terenie
przed feriami wiel-kanocnymi
kiedy odbywacie do-roczne
zebranie z gronem
profesorskim odłożono normal-nie
przewidziany na me referat
prosząc mnie o przemówienie do
młodzieży Miałem w życiu wi-l- e okazji do publicznych prze
mówień nigdy jednak nie by-łem
tak reakcją sali
na jaką wsrod nich
Opowiadałem im o Kanadzie o
naszej' młodzieży o ciężkim lo-sie
z jakim borykali sie tu emi-granci
polscy Kiedy jednak pod
wrażeniem tego co widziałem w
Polsce zwiedzając miejsca kaźni
hitlerowskie! czy słuchaiac opo
wiadań o terrorze „Bezpieki" za
kończyłem swoje przemówienie
stwierdzeniem ze u nich wresz-cie
napotkałem orzeźwiającą at-mosferę
w której wykuwa się
charaktery dążące do prawdy
piękna i dobra młodzież ta zgo-towała
mi owacje' jakiej nie
przeżywałem nigdy w życiu
Prawda dobro i piękno to nie
wyświechtane dla nich slogany
to ideały o które właśnie w tej
ciężkiej rzeczywistości
walczą oni codziennie płacąc
za to upokorzeniami niedożywia-niem
gruźlicą
Czyż więc taka młodzież nie
zasługuje na naszą pomoc?
Opuszczając uniwersytet po- stanowiłem sobie że przekażę to
com u nich spotkał do wiado
mości Polonu KanadyjsKiej i
prosić ja będę by wzięła ona tę
sprawę do swego ofiarnego ser
ca tymDaraziej ze Koniaiu wias--
wkład mmmmi kultury uum
Kultura jest pojęciem bardzo
szerokim Obejmuje wartości du-chowe
i materialne społeczeństwa
narodu Tworami kultu
ry są bowiem różnorakie przejawy
i zdobycze życia i
narodpw V bardziej węższym
znaczeniu tego rozumie-my
dorobek naukowy artystycz-ny!
Kultura narasta wiekami nie
rodzi się z na dzień Na jeden
stopień składa się częstokroć praca
j pokoleń tysięcy jednostek Gdy
stAtv m At™ riwiecmowa kulturze
kie wirMpA należy pamiętać Kanada jest
rektorat
w
Polski
się Jarej
się
bez
opłacić
jest
Ale
w
stosować
pie- -
pełni
ich
ludzkości
całych
i'
dnia
panstwem bardzo młodym nie li-czącym
jeszcze pełnej setki lat
trzeba -- ownidz uwzględniać specy-ficzny
rozwój tego państwa jego
skład ludnościowy zarówno zawo-dów
o-społe'c- 'zny jak i narodowo-ściowy'
có wpływa na stopień roz
woju kulturalnego
Nikt-- w Kanadzie nie ukrywa że
świadomość-- ' narodowa oblicze- - na
rodowi jjeś£ dopiero w stanie wy- -
się nej_
czycy zaś dowodzą ze istnieją juz
wyraźne właściwości od-różniające
Kanadyjczyka od 'innych
narodowości Nie wszyscy są je-dnak
zgodni co do tego i wskazu-ją
że np dwie największe grupy
narodowościowe tworzące trzon
ludnościowy Kanady nie mają
wspólnego oblicza nie wytworzyły
wspólnej jednoiodnej literatury
a więc i jednej z gałęzi kultury
Na poszczególnych odcinkach mi-mo
wieków współzjcia rozbieżno
ści między tymi giupami są więk-sze
aniżeli np między grupami na
rodowościowymi w Ka
nadzie przed pół wiekiem Wiele
składa na ten stan rzeczy jed-nakże
nie miejsce na szczegóło-wą
analizę
Nas interesuje szczególnie wkład
niatenalnych zaintere- -
miastach wschodniej
rolnictwie
i budownictwie PÓczątko-w'oJnid'stara- li
włączać w
formjniiejscowego życia społecz
JJopiero w swej stabi--
Daleckiej Kończy ona studia
dzięki pomocy nieznanego jej
osobiście opiekuna z dalekiej
Kanady p Władysława Baśkie-wicz- a
który czterech już lat
roztoczył opiekę nad nieznaną
sierotą
Dla Krystyny Daleckiej pier-wszą
osobą po Bogu na tej zie-mi
jest właśnie jej 'dobroczyca
z Kanady p Baśkiewicz Trzeba
zobaczyć KUL poznać codzienne
życie w Polsce by zrozumieć te
głębię uczuć j wdzięczności ja-ką
żywi sierota polska której
ojciec poległ za Polskę dla swe-go
nieznanego dobro-dzieja
Rozmowa z nia natchnęł?
mnie myślą by wyjść do Polonii
kanadyjskiej z pokorną prośba
o znalezienie więcej takich do-broczyńców
opiekunów czy oj-ców
chrzestnych dla niezamożnei
młodzieży Rzucam
przeto projekt znalezienia nara- -
zie 20 osób ktoreby może z?
przykładem p Baśkiewicza pod-jęły
się takiej opieki na odleg-łość
i umożliwiły ukończenie
diów tym najbardziei wartościo-wym
i najbardziej zasługującym
na pomoc
Redakcja „Zziązkowca" posia-da
życiorysy 20 studentów (dziew
czat i chłopców) z KULU którym
laknajbardziej warto pomoc
Wierzymy że znajdą oni tu
swych opiekunów i ze zapocząt-kowana
przed czterema laty
prywatna inicjatywa p Włady-sława
Baśkiewicza który przy
całym swym zajęciu i kłopotach
organizatora związków zawodo-wych
znalazł czas" chęć i pienią-dze
na kontynuowanie' tej opieki
znajdzie chętnych naśladowców
Jak to praktycznie sobie wyo-brażamy
mając konkretny przy
kład Baśkiewicza w ręku napi-szemy
w następnym numerze
„Związkowca"
jedynie odbiciem brytyjskiej wzglę-dnie
francuskiej z pewnymi ślada-mi
amerykańskiej
Dopiero ze wzrostem niezależno-ści
politycznej Kanady umocnie-nia
się organizmu pań-stwowego
zaczęły sie ujawniać
pierwsze kulturotwórcze jaskółki
kanadyjskie Okres ten zbiega się
z jednej strony wejściem w życie
drugiej i trzeciej generacji imi-grantów
europejskich oraz przyby-ciem
wielkiej fali powojennej imi-gracji
Wszystkie le czynniki obok
błyskawicznego rozwoju gospodar-czego
kraju i dzięki tej zwiększo-nej
imigracji spowodowały poważ-ny
udział nowoprzybyłych w życiu
kulturalnym kraju"
"Citizen" — -- wydawany przez
wydział obywatelski ministerstwa
spraw i imigracji —
zwraca uwagę na poważny wkład
nowoprzybyłych wskazując na
udział imigrantów nieomal w każ
dej dziedzinie twórczości kultura!
twarzania Kanadyj- - Nle jest to jedhau zestawie- -
narodowe
tu
nie pełne "Citizen" zaledwie szki
cuje tę rolę ograniczając się do
wymienienia' niektórych nazwisk
które uważa za najbardziej 'repre-zentatywne
Nie uwzględnia całko-wicie
uczonych pedagogów któ-rych
wkład do kultury jest nie
mniejszy niż wszelkiego rodzaju
artystów "Citizen" pomija również
artystów pochodzenia europejskie-go
lecz urodzonych w Kanadzie
Nie mniej jednak i to pobieżne
jest wysoce wymowne
Nabiera szczególnego znaczenia te-raz
kiedy w następstwie
oceny sytuacji zamknięto okreso-wo
emigrację r Europy- - a tym sa- -
mvm D0WSlr7vminn rn7wńi onsnn
rinrr7v rlnr-W- w
Chlubą
baletowy
Kanady jest
The National
łym roku akademickim Uniwer- - imigrantów tworzącej się kul-- of Zdobył powszechne
Uniwersytet
lekarskie
zdro-wych
za?rri7nnvrh
faktycznych
lub przypadłości
n=ie
u-niwers- ytetu
wzruszony
napotkałem
polskiej
jednostek
okres"lehia
osiadłymi
się
KULowskiej
stu
obywatelskich
tury Kanadyjskiej Fakt ze owe uznanie me tylko tutaj lecz i w
dwie główne grupy narodowe nie Stanach Zjednoczonych Uważany
potrafiły wspólnymi siłami jej jest jako z czołowych świa-stworzj- ć
umożliwił towych zespołów baletowych Roz-pochodząc- ym
z innj eh grup naro- - wój jeśli nie istnienie zawdzięcza
dó}vych wyciśnięcie ( --swego piętna powojennej imigranteo z
na tw'orzącej się kulturze Kanady Brytanii pani Celia Franca Ta
Trudno bowiem jest wvciskać świetna tancerka i kierowniczka
piętno" na' okrzepłą kulturę pod- - baletu jest córką Polki W zespole
czas" gdy 'względnie łatwo Jest włą--l są tancerki i tancerze przybyli z
ezje się w płynną będącą j w stanie Europy względnie pochodzenia eu- -
formowania się Pierwsze fale osa- - ropejskiego W Halifaksie znana
dników europejskich nie-miał- y i n- - była łotewska małżeńska para tan- -
njTh-niże- li
o w
dla c:v na nai
czy w
wl i gór-nictwie
się' naw et
nego
ny
od
mu
własnego
Niektórzy
zestawienie
fałszywej
i
elementom
cerzy Irenę Alpine i Jury Gotshalk
sowań Ciężko alczli zdobycie która następnie tańczyła Natio
podstaw zjcia: preriach isaiiet Niemiec Heino Heiden
Kana-dy
leśnictwie
miarę
osobiście
Wielkiej
stworzył własny zespół w Montrea-lu
Zespół Nowoczesnego Tańca w
Montrealu znajduje się pod kie-rownictwem
Litwina Jonę Kviety-t- e
Bodajże każda grupa narodowa
leyiezcuiuwuna jest w oaiecie a
hzacji ekonomicznej stawali się wszystkie razem starają się stwo-członką- mi
jmłodej społeczności ka-rz'- ć nowy styl nowe t-- -
iiaayjsKiej iie tylko zresztą nowa uecuie znaieze w nicn można
ludność jzaj_ęta bla zagadnieniami Pierwiastki różnych narodów
materialnymi ale i stara Kraj był'
Wykluwający się stały zespół
zy ze z zagrożonych Tuźlica w- „- -„' uuuuoi'ie jui£vt nnprnu'v niemal jest w całości
coraz" więcej w nia popada materialne podstawy istnienia nie-- dziełem przybyszów europejskich
► - -- Pomimó" tych trudnośeT jest P°dległegcvpańshva kultura pylł Dyrygenci reżyserzy śpiewacy- -
Zygzakiem
Różni bywają bohaterowie
ale Peter Freuchen należy do
najdziwniejszych do najbar-dziej
osobliwych postaci na-sz- ej
epoki Nie produkował
bomby atomowej ani też nie
stworzył żadnego nowego sy-stemu
filozoficznego Nie stał
na zwycięskiej armii ani
też nie rządził żadnym pań-stwem"
nie mniej jednak pa-mięć
o nim będzie trwała dłu-żej
aniżeli o ' wielu innych
sławnych współczesnych oso-bistościach
Lorenc Peter Elfred Freu-chen
urodził sie w 1886 r na
duńskiej wyspie Flaster Oj-ciec
jego był marynarzem j
zgodnie z tradycja rodzinna
syn powinien by również nim
zostać Peter jednak "skończył
szkołę średnia i zapisał sie na
wydział medyczny uniwersyte-tu
w Kopenhadze Zdawało się
więc że osiędzie i zostanie so-lidnym
praktykującym leka-rzem
Gdzież tam? Miał większą
żyłkę do przygód aniżeli wszy-scy
jego przodkowie razem
wzięci Zaczął pływać Zacią-gał
sie na różne żaglowce i
statki parowe lecz nie szukał
ciepłych wod Pociągała go
Północ lodowce Szybko za-pomniał
o medycynie i zamie-nił
sie w podróżnika badacza
Północy W r bierze
udział w wyprawie Knut Ras-musse- na
i pierwszy "przepły-nął
Grenlandię stał się jej od-krywcą
On to założył Tulę
wysunięta obecnie na północ
bazę lotniczą W 1913 r rząd
duński mianował go guberna-torem
-- odkrytego przez niego
terytorium Na tym stanowi-sku
pozostał Freuchen do
1920 r Nie było ono admini-stracyjne
lecz raczej badaw-cze
Freuchen uważał wówczas
że osiągnął północny kraniec
do
artyści malarze których nazwiska
są głośne dziś w Kanadzie przede
wszystkim wśród miłośników
operowej przybyli tutaj po
wojnie z Europy -- Są wśród' nich
Polacy Czesi Ukraińcy Austriacy
Łotysze Holendrzy
_
Estończycy
Niemcy tp Słyszymy-ic- h' na falach
eteru na scenach różnych masl w
telewizji na salach koncertowych
Opera Festival Company of Toron--'
to jest prawdziwie międzynarodo-wym
zespołem w którym nowo-przybyli
wiodą
Orkiestry symfoniczne mają w
większości dyrygentów pochodzą-cych
z Europy v~ wyższych szko-łach
muzycznych kształcących na-rybek
jest wielu pedagogów świe-żo
przybyłych do Kanady a 'niektó-rzy
z nich są świetnymi solistami
o międzynarodowej sławie jak pia-nista
Aleksander Uniński skrzy
pek Temianka itp W zespole mło
dych artystów kanadyjskich jak
to wykazują różne imprezy jest
mnóstwo osób pochodzenia euro-pejskiego
w tym pokaźna liczba
Polaków Wśród współczesnych
kompozytorów kanadyjskich znaj-dziemy
zarówno śwezc przybyłych
jak i potomków imigrantów euro-pejskich
y
Podobnie przedstawia się odci-nek
teatralny jakkolwiek tutaj
przeważają raczej wpływy przyby-szów
z Wielkiej Brytanii i Frań"
cji co jest najzupełniej zrozumia-łe
ze względów językowych Nie
mniej jednak w zespołach aktor-skich
znajdujemy wcale pokaźną
ilość synów i córek imigrantów
europejskich
Bardzo silny wpływ nowopizyby- -
Ifnnnrlv " ł'Ch UJ£UVnla Sle W archUekturze
jedeh
formy
mu-zyki
malarstwie rzeźbiarstwie i sztuce
zespół stosowanej Prace ich spotyka się
Ballet bodajże w każdym większym mie
ście Na każdej wystawie Archi-tekci
imigranci wznieśli wiele
wspaniałych budowli stanowiących
dumę Kanady w galeriach wiszą
obrazy stoją rzeźby — dzieła no-woprzybyłych
Artyści europejscy
zdobią kościoły ilustrują książki
zdobią czasopisma itp "Citizen"
wymienia — niestety — tylko kil-ka
nazwisk polskich artystów co
może wywrzeć wrażenie iż więcej
icn nie ma w Kanadzie Wspomi-na
pp Marię Schneider Kon-rada
i Krystynę Sadowslnrh Nin
wątpliwie są to artyści wysoce re
prezentacyjni' ale pominięto tak
świetnego artystę jak Rafała Mal-czewskiego
którego krajobrazy ka-nadyjskie
nie mają równych w ma- larstwie kanadyjsKin nie wspo- mniano - o Bronisławie Michałow-skiej
o Kątskim Maliku Chru-ścicki- m by wymienić tylko
ale jak zaznaczyliśmy zestawienie
"Citizen" nie rości sobie pretensji
do kompletności
Wnioski jakie wyciąga "Citizen"
zasługują na powtórzenie "Wi- - doczne jest że nieomal każda dzie
dzina
czele
1910
prym
więc
kilku
dotknięta a czasami zmieniona
%mm8m?mfflfii8as®mMijm
ohater Mtyku
M
Zj}ui%
Ha
w&Jynz&fmm&siw- - 42
' łjyłs?xfflras ? 'Yx- - : s ss
!
"v m&%gmMM£w v &
świata że dalej nie ma
życia ludzkiego Z Tulę Ul
pro- - wadził wyprawy arkłycine '
oaKrywaiąc co raz 10 nowe
osady tsKimosow z nimi Freuchen zadzierzgnął wici
wieczystej przyjaźni więcej
miłości Ożenił się z Eskimo-ska
i dwoje jego dzieci mi-eszka
w Grenlandii O swej io
nie i miłości do niej napisał
czarującą książkę pt "Ivalu:
eskimoska żona" Ta sielanka
zakończyła sie śmiercią żony
w 1921 r wtedy gdy on wy ruszał na piątą kolejną w-yprawę
arktyczną na teryto- rium Kanady
Najtragiczniejszą była wy-- '
prawa Freuchenaz 1926 r w rejon Hudson Bay Jedynie
taki potężn"y i silny organizm
jak jego mógł przetrzymać le próbęFreuchen sam odrąbał
siekierą kończyny lewej nogi
którą następnie mu amputo-wano
Twarz jego zamarzła"!
znieruchomiała Nigdy odtąd
nie mógł golić zarostu Odtąd
też zdobiła go potężna broda
Wydawało się że jego kariera
podróżnicza skończyła się bo
przecież kaleka nie będzie
zdolny do wypraw północ-nych!
Freuchen opowiadał po
tym z humorem że amputa-cja
nogi ułatwiła mu dalsze
wyprawy bo odtąd "tylko
jedna noga męczyła mu się"
Potężny wzrostem Freu
chen był wcieleniem żywotno-- ści Nie tylko włóczył się ale
potężnie pił i jadł pisał rado-wał
się wszystkimi przejawa-- t ' mi życia Ku uciesze własnej i
wszystkich stanął np" ii'
czerwcu ubiegłego roku do' Eg
Konkursu telewizyjnego v w
StanachZjednoczonych i ocz-ywiście
wygrał go lekko inka
sując $80000 za ścisłe odpo-- wiedzi z dziedziny żeglarskiej
aiiiidi się j tej wygranej an
dziecko Opowiadał że stacja
telewizyjna dostarczyła mu
najlżejszego w życiu zarobku
W styczniu br otrzymał
'złoty medal Międzynarodowe-go
Towarzystwa im Benjami-na
Franklina" za zasługi dla
ludzkości przez otwarcie no-wych
granic" W Danii był p-onadto
czczonym bohaterem
narodowym gdyż podczas o-kup- acji niemieckiej był jed-nym
z przywódców podziemia
Dalekie niebezpieczne wy-prawy
badawczo-naukow-e nie
wyczerpywały jego zaintere-sowań
Był on autąrem 25
książek głównie zresztą po-święcony- ch Eskimosom i Ark-tyce
ale obok teqo był z-awodowym
dziennikarzem k-orespondentem
z ONZ najwięk-szego
'dziennika duńskiego
"Politiken"
Zmarł jak przystało na ba-dacza
Północy na ziemi prze-zeń
ukochanej W sobotę 7
bm ten 71-let- ni starzec o jed-nej
nodze opuścił New York
gdzie ostatnio mieszkał uda-jąc
się z ekipą filmową na A-las-kę
by odfworzyć wespół
ze swoimi towarzyrzami Sir
Hubert Wilkins adm Donald
MacMillan i płk Bernt Bel-che- n
jedną ze swoich wy-praw
W drodze do kantyny i
bizy lotniczej Elmendorf
dźwigając swój bagaż zrmrł
na stak serca W testamencie
zlecił by popiół z jeao zwbk
rozrzucić nad Jule która od-krył
i która była mu najbliż-sza
przez imigrantów? Przybyli tutaj z
talentami i doświadczeniem które
stworzyły bodziec 'dla rozwoju na-szej
kultury Oni sami zaś podle-gają
wpływom kanadyjskiego oto
czenia Ta obopólna gra wpływów
i idei przyczyni się do wzbogace-nia
życia kulturalnego Kanady
Oznaki tego już zanotowano"
Stwierdzenie to jest wymowne
i nie wymaga dalszych komenta-rzy
Potwierdza że wkład imigran-tów
do kultury kanadyjskiej jest
olbrzymi Wszystko przemawia za
tym że będzie on rósł w miar?
wrastania imigrantów w teren W
tworzącej sfę kulturze kanadyj-skiej
nie brak już i wkładu pol-skiego
a ambicją naszą powinno
ztnki w Kanadzie została być jego stałe powiększanie
t5
£K?I
Ci m
~Mk
v$2- -
?&l
'?"
&m
W
fi
m
Wi
UW
Pi
uiAi
I
W
Ef
K"
E
M
K
J
"f
W
sr
H- -
3
1
Bm
"r
słr
BJt &t' I
fe
W
aa
i
1m
RI'
¥3
5
sW
tSoi
T38
P
a?
s
I
'Ą
3ł
MHj
6P
KS3
ES
_-ł- 4 Rp