Zwilazkowiec Alliancer, June 27, 1959

              tefc-1"-- -
i i
$TR 2
ĄefMitAjfcS-tjfr- '- V-- --uS —
"Związkowiec" (The Alliancer)
printtd for very Wedne2y ai Ssturdy by:
POLISH ALLIANCE PRESS LIMITED
Orzazt ZaIszu Poly& w
przez Dłrecje
tłdłktor F Gloflowikl KUr Drukarni K
PRE --V UMERATA
Roenu w Kanadzie $3 00 W Stanach Zjednoczonych
Półroczna $3 50! i innch krajach $700
Kwartalna $2 00 (Pojedynczy numer 1U(
1475 Qun Stret Weil Tel
AA UiilU+UIłrłGtU 4 M_ 9 CCfWrUrIIUA fUi f M il Jił+ ł WJt wi"Hi łto wii-ut- i vnł"i
BERLIŃSKI DYLEMAT
Ministrowie spraw zagranicznych czterech mocarstw rozeszli
się stwierdziwszy ze poglądy ich są tak rozbieżne iz nie sposób
znaleźć płaszczyzny dalszej dyskusji Właściwie wiadomo o tym
było i przed rozpoczęciem konferencji stąd nie biakło głosów
wskazujących na jej zbędność Wywodzono że skoro w poufnych
rokowaniach dyplomatycznych nie ustalono płaszczyzny rozmów
spotkanie ministrów nie posunie sprawy naprzód Podkreślano
słusznie ze ministrowie posiadają jedynie bardzo ograniczone peł-nomocnictwa
są technicznymi wykonawcami zleceń W tych wa-runkach
byłoby raczej bardziej celowe spotkanie przywódców
państw którzy mogą podejmować wiążące decyzje przeprowadzić
zmianę w dotychczasowym nastawieniu
Konferencja genewska była wyrazem kompromisu sprzecznych
nastawień I tych które wypowiadały się przeciwko szerokim roko-waniom
z ZSRR i tych którzy pragnęli spotkania na najwyższym
szczeblu Zgodzono się na próbę ale żadna ze stron nie miała
zbytnich nadziei na sukces każda jednak wierzyła iz przyczyni
się ona do wyjaśnienia sytuacji Obecnie po sześciu tygodniach
rozmów mo:ia śmiało zaryzykować twierdzenie ze wszyscy byli
w błędzie Nic bowiem nie wyjaśniono żadnej sprawy nie posu-nięto
o krok naprzód
A więc nie udało się nawet podjąć wstępnych rozmów w
żadnej sprawie za wyjątkiem berlińskiej W innych bowiem
stwierdzono po deklaracjach Że dyskusja będzie zbędna Z konie-czności
więc przystąpiono do sprawy Berlina zgodnie zresztą z
tendencją ZSKIt Ta sprawa bowiem została zaaktualizowana
wystąpieniem Chruszczowa a następnie notą sowiecką z dnia 27
listopada 1958 r i pociągnęła za sobą znaczne zaostrzenie sytuacji
międzynarodowej
Rząd sowiecki nie przestaje wprawdzie zapewniać ze propo-zycje
zawarte w tej nocie nie mają charakteru ultymatywnego
ale czynami nie potwierdził tych słów Bo Moskwa jedynie wyco-fała
sio z wyznaczonego w tej nocie terminu uiegulowania pro-blemu
berlińskiego ale w całej rozciągłości podtrzymuje wszystkie
inne punkty Rząd sowiecki wręcz stwierdza że nie widzi naj-mniejszej
podstawy dla jakichkolwiek zmian gdyż propozycje
te uważa za doskonałe ostateczne a więc i nic ulegające dyskusji
Mocarstwa zachodnie jeszcze na długo pred zwołaniem kon-ferencji
genewskiej wielokrotnie stwierdzały ze w żadnym wy-padku
nic zgodzą się 'na oddanie zach Berlina na pastwę losu
praktycznie ZSRR Ale biorąc pod uwagę zmienione warunki mo-carstwa
te skłonne były do pi-zeprowade- nia pewnej rewizji statutu
zachodniej części tego miasta W obliczu nacisków sowieckich
jasne było ze obecnego sianu rzeczy nie uda się utrzymać Zachód
skłonny był zapłacić za łoncesje w Berlinie innymi ustępstwami
Moskwa jednakże zgodni ze stanowiskiem zajętym w rozmowach
przed konferencją ministrów spraw zagranicznych uważa problem
berliński za oddzielny i nią chce go łączyć z innymi zagadnieniami
Wic że Berlin jest poważnym atutem i to silnym w rękach ZSRR
i dlatego chce go rozegrać do końca Dlatego też Gromyko nie
zdiadzał najmniejszej ochoty na ustępstwa skłonny był cońajwyżej
odioczyć ostateczne załatwienie tego zagadnienia na rok czy 18
miesięcy pod warunkiem zrezygnowania pi zez Zachód z wielu
uprawnień w zach Beilinie Wydaje się że rząd sowiecki piagnie
doprowadzić do otwartej próby sił Nie spieszy mu się do niej i
dlatego poczeka na dalszy ciąg konfcicncji genewskiej Ale nawet
najwięksi optymiści nie oczekują od nie] pozytywnych wyników
A wówczas pozostanie sprawa "szczytów ki" Jest wielce prawdo-podobne
że Moskwa nie zdecyduje się na zasadniczą zmianę w
Beilinie przed tym spotkaniem Będzie nalegać na nie miedzy
l'
Kanadzie ' w-yda-wny
J Mazurklt-l- cz Kler Adm R Frlkkt
LE 1-2-
491 Toronto Ont
ti-t-ł A((li fiiirtrrt-n- t Tlttu - !
dalej
bowiem twierdzeniom sowieckim
innymi właśnie dla uiegulowania tego najbardziej aktualnego
i spornego zagadnienia
W tych warunkach Stany Zjednoczone będą musiały raczej
zgodzie się na "szczytów kę" gdyż nie mogą rezygnować z żadnych
śtodków zmierza jącyiii do pokojowego uiegulowania spornych
problemów Absolutnie nikt nie jest w stanie przewidzieć któi?
ze stron i w jakim stopniu zmieni swoje stanowisko aby umożliwić
osiągnięcie kompiomisu chociażby okiesowego podobnie jak nie-wiadomo
czy konferencja nie zakończy całkowitym fiaskiem
W ostatnim wypadku następstw em będzie jawna próba sił
Wydaje się bowiem mało prawdopodobne by ZSRR zgodził się
na zachowanie obecnego stanu rzeczy w Beilinie Nie dlatego
iż ten baidzo im przeszkadza ale w sprawie tej zbytnio zaangażo-wał
swój autorytet Chiuszczow Jest więc wysoce prawdopodobne
że w biaku porozumienia w sprawie przyszłości zach Berlina izad
sowiecki istotnie przekaże swoje uprawnienia rządowi wschodnich
Niemiec zizeknie się prawa utrzymywania garnizonów w Berlinie
przestanie wykonywać międzysli cową kontrolę graniczną
Ten akt formalnie w niczym nie naiuszy obecnych uprawnień
i przywilejów mocarstw zachodnich w Beilinie Ale praktycznie
oznaczać będzie przeiwanie komunikacji między zachodnimi
Niemcami a zachodnim Berlinem Wiadomo bowiem że pized
stawiciele mocarstw zachodnich pizeoczyli zaiowno w układach
wojennych jak i powojennych z ZSRR dotyczący cli Niemiec pi o-ble- m
utrzymania swobodnej komunikacji 1 to juz zemściło
i będzie nadal mścić
Uli zy manie łączności drogą powietrzną jest obecnie nieomal
niemożliwe Państwa zachodnie' uzyskały bowiem wąski korytarz
całkowicie niewystarczający dla masowej komunikacji Nie mówiąc
już o tym że w wypadku wycofania się ZSRR z kontroli Berlina
upadłoby i to porozumienie
Zachodni Berlin znalazłby się więc w stanie oblężenia wraz
z nim i garnizony mocarstw zachodnich Ani ZSRR ani izad wscho-dnich
Niemiec nie musiałby się uciekać do użycia sił zbrojnych
dla zlikwidowania tego stanu izeczy Po prostu na dłuższą meto
byłby nie do utrzymania
I co
Można odwołać się do ONZ Oczywiście instytucja ta jest
najbardziej upoważniona do zajęcia się taką złożona sprawą poli-tyczna
Ale wiadomo ze mocarstwa zachodnio zgodnie z układami
zawartymi z ZSRR w okresie wojuj i bezpośrednio po niej zastize
gly się" iz problem niemiecki bodzie załatwiony przez 4 mocarstwi
zwcięskie bez udziału innych państw Pizebieg dotychczasowych
rokowań w tch zagadnieniach świadczy ze żadna ze stron nie
zamierza z tego stanowiska zejść A jeśli nawet mocarstwa zacho
dnie zaapelują do ONZ to wiadomo iz na teieme tej organizacji
trudno jest liezć na zwycięstwo A gdybyśmy sie nawet posunęli
tak dalece i za"łozyli że" ONZ wypowie się w jakiejś formie za
kompromisem odpowiadajacm Zachodowi to przecież wiadomo
z doświadczenia ze ZSRR nie podporządkowuje się żadnym uchwa
łom ONZ które mu nie odpowiadają Wystarczy chociażby przy-pomnieć
uchwały w sprawie Węgier
Mocarstwa zachodnie mogą zwrócić sie do iządu wschodmo-nicmieckieg- o
z propozycją podjęcia rokowań Oznaczać to bedzio
oczrw iście formalne r faktyczne uznanie tego rządu co równałoby
się"oeromnrrnu sukcesowi Moskwy Mało tego Jest przecież wręcz
wkhiczone bv komunistyczny rząd wschodnich Niemiec zajął
edmicnne stanowisko aniżeli jego mocodawca r protektor a wiec
rząd sowiecki Wolno jednakże zakładać że właśnie za te ceno
cficjalneso uznania pogodzenia się z faktem istnienia dwu
ranstw niemieckich rząd wschodni przyzwoli łaskawie na sym-boliczne
£arnizonv mocarstw zachodnich w zach Berlinie ale
cczw iście" rrzez !cile określony okres czasu Ale zapewne nie
zgcTdzi sie n3 utmmanie obecnego statutu zachodniego Berlina
lec Drzeć będzie do realizacji sowieckiego planu 3 wiec eto utwo-rzenia
zen "wolnego miasta" Naturalnie oznaczać to będzie pierw-szy
krok do całkowitego wchłonięcia Berlina przez wschodnie
Niemcy
Czv rokowania z rządem wschodnich Niemiec będą dla Za-chodu
wygodniejsze aniżeli z ZSRR? Bardzo wątpliwe
Pozostaje jeszcze proca zastosowania mij yii muu uu
UtrZMT13ni2 SWO]ei pOZVC]l W wvpaaxu wycoiama mc wnn j mi- -
linaCo pr?wd3 prez Eisenhower oraz jego doradcy me wyklu'3i'
Don aio -- nrii:ri eifl iż sa ło Dosrożki metoda nacisków na ZSRR
ale nie poważne zamysły Wbre--w
Praso
się
się
"ZWIĄZKOWIEC" CZERWIEC (Jurę) 5"b?e
WOLNOŚĆ
Jednvm z najbardziej podsta- -
w owych elementów demokracji daje się być prowadzona przez po- - psrlamentarnjch Na znak pro-jes- t
wolność słowa Oznacza to ważne czynniki polityczne i testu przeciwko temu postanowię- -
prawo swobodnego wypowiadania rrrrrifv „ańrtun-""- "
31 Pracowników CEC złożyło
swoich opinii możliwość naswie-- j
tlenia każdego zagadnienia z roz- -
maitjch punktów widzenia fo po me ji u""c ur czone 00 wypowiedzi ueipusreu- -
nich w większym czy mniejszym
gronie ale odnogi się przede
wszystkim do prasy oraz do in-nych
środków masowej komunika-cji
jak radio i telewizja
V' Kanadzie za wyjątkiem roz-głośni
CEC będącej instytucją
państwową te środki masowej
komunikacji znajdują się w rę-kach
prywatnych pojedynczych
osób względnie spółek Istnieje
nieznaczna ilość pism zarówno an-gielskich
jak i francuskich oraz
obcojęzycznych należących do in-stytucji
społecznych ale działają
one w ściślf określonych f rodowi-skac- h
i mają jeszcze bardziej wy-tyczone
zadania Nie o nich będzie
obecnie mowa tylko o tych posia-dających
szeroki zakres działania
Pisma względnie rozgłośnie czy
stacje telewizyjne znajdujące się
w rękach prywatnych mają oczy-wiście
wytyczony kierunek poli-tyczny
Jedne np popierają zde-cydowanie
partię konserwatywną
inne liberalną a jeszcze inne la-wirują
pomifdy tymi paitiami
Udzielają poparcia pojedynczym
politykom w zależności od sytua-cji
oceny ich wartości Nie mniej
jednak — i to jest dowodem wol-ności
słowa — na lamach tych
pism dochodzą do głosu ludzie o
skrajnio odmiennych poglądach
Pisma zamieszczają te opinie za-równo
w formie listów do redak-cji
jak i nadesłanych artykułów
Udzielają swoich łamów dla pole-miki
dla otwartych ataków na
swoją własną linię polityczną Ze-sp- ół
redakcyjny żadnego pisma nie
stanowi monolitu politycznego i to
również wpływa na jego charak-ter
Wydawcy nie wymagają od
swoich pracowników wyznawania
ich przekonań politycznych W
części informacyjnej tak istotnej
w każdym piśmie rozgłośniach
i stacjach telewizyjnych jest dąż-ność
do możliwie największej
obiektywności Stąd doniesienia o
wszystkich i wszystkim Zjawiskach
dodatnich i ujemnych pizyjem-nyc- h
i niemiłych z punktu widze-nia
linii politycznej właścicieli
Utizymanie tej równowagi nio na
leży do rzeczy łatwych Zdaiają
się więc i konilikty Ostatnio uja-wniły
się na odcinku najmniej
oczekiwanym a mianowicie w
cne
Ubiegłego tygodnia w artykule
redakcyjnym zwróciliśmy uwagę
na nagonkę prowadzoną przeciwko
tej instytucji na jej tlo i cel
A teraz wypada stwieidzić że
sprawa posunęła się poważnie na
tu-7iS- rl fi riwuńi iv v li włbriu musi U u UbVJ iuuitu
budzić więcz zaniepokojenie al -
MIEDZY NAMI
Wizyta z
W świecie pełnym zawiści za-zdrości
uprzedzeń i cynizmu mi-ło
zanotować taki wzruszający
obrazek o wdzięczności i pamięci
ludzkiej
Oto wyjątek listu który otrzy-małem
od swej siostry nauczyciel-ki
szkoły powszechnej w Warsza-wie
"Ostatniego kwietnia miałam
przemiłą wzruszającą wizytę swe-go
ucznia Leona Wycichowskiego
z Kanady Pizy szedł do szkoły
r uzyskawszy pozwolenie dyrektor-ki
wszedł do klasy VII gdzie mia-łam
lekcjo Dzieci znały go z opo-wiadań
bo kiedyś przy czytaniu
"Latarnika" posłużyłam się jego
listem w celu wyjaśnienia pojęcia
nostalgia Dzieciaki nawet napi-sały
list do jego dzieci aby nawia
zać korespondencję
Wizytą jego były po prostu
wstrząśnięte yghił do ruch
mowę którą moznaby streścić:
"Wszędzie na całym świecie jest
dobrze temu kto umie pracować
wszędzie potrzeba ludzi z kwalifi-kacjami
a więc uczyć się musicie
A macie dobre warunki bo uczy
was b dobra nauczycielka moja
SŁOWA i
j
'
bowiem atac ra w-oino-sc
How-- a wy- -
'"' t"fcW7„'' 7nBtBła „„„„ ifti -- "- —- uwa irłrnn V - u-iirlnm-ci
i&cZ- -
ten
iprzynusowy urlop i czy nie skon- -
czy się dymisją Zainterpelowana
przez jedną ze stacji amerykan- - I
skich na temat wizyty królewskiej
zauważyła że podobnie jak więk-szość
Kanadyjczyków odnosi się
do niej obojętnie Mozę nie była
to zbyt taktowna odpowiedź Oso-b- a
występująca codziennie w tele-wizji
państwowej w Kanadzie mo-- (
gła uchylić się od wypowiedzi
przeznaczonej dla Amerykanów
Mogła to śmiało pozostawić in-nym
Ale ta pani nie jest w koń-cu
w służbie dyplomatycznej nie
jest reprezentantem rządu pań-stwa
a więc wolno jtj wyrazić
swoją prywatną opinię Nawet
jeśli ta opinia jest nierozsądna
nietaktowna sprzeczna z nasta-wieniem
znakomitej większości a
przede wszystkim jej państwowych
pracodawców Gdyby ją wypowie-działa
w programie przeznaczo-nym
dla Kanady wówczas można
tę sprawę inaczej rozpatrywać
Byłoby to bowiem poważnym na-ruszeniem
linii politycznej nie-przyzwoitośc- ią
wobec bawiących
tutaj gości królewskich
Zjawiskiem wysoce zdrowym
jest reakcja publiczności Znako-mita
większość tych zwykłych
przeciętny cli obywateli z oburze-niem
przyjęła decyzję dyrekcji
CBC jakkolwiek nie wszyscy
ani obują tieści jej wystąpienia
Ale rozumieją oni że nastąpił za-mach
na wolność słowa na wol
ność opinii na wolność wypowia- -
dania swoicli nawtt błędnych
— poglądów
I w toku tej żywej polemiki na-stąpi!
następny akt o znacznie
Historia imperium rosyjskiego
Żaden bodajże kraj nie budzi chaizewskiego Był on jednym z
takiego zainteresowania jak Ro- - najlepszych znawców Hosji Nie-sj- a jh jest to bynajmniej zjawi- - mai cale życie strawił nad bada-sk- o ostatniih lat powstałe na tle niem dziejów i polityki rosyj-przemia- n
rewolucyjnych czy też skiej Był jednym z pierwszych
wypadków jakie zaszły po wojnie któiy dostizegł polityce rosyj-cz- y śmieici Stalina Książki Ro- - sklej ową tendencję niszczy ciel-sj- i
były i dawniej wysoce popular-'sk- ą ową zachłanność zmierzającą
ne Intrygowała wszystkich "za-'d- o uodboiu inmch narodów i
gadka" rosyjska mówiono i pisa-no
o "sfinksie losyjskim" Cieszy-ły
się więc dużą poczytnośeią zaró-wno
prace powierzchowne jak i
poważne stronnicze i obiektywne
Głód wiadomości o Rosji trwa po
dziś dren Zdumiewające jest iż
niejedna z dawnych prac nauko-wych
zachowała pełną waitość
Udeiza nawet ścisłością przewidy-wań
Do tej grupy należy praca
znakomitego historyka polskiego
zmarłego pized kilkoma laty w
isianatl' Zjednoczonych Jana Ku
Kanady
nauczycielka" No i hymny na
moją cześć Czułam się głupio no
i oczywiście potok słów przerwa-łam
Na zakończenie wręczył mi
wieczne pióio każdemu uczniowi
długopis 40 ołówków klasie VII
i klacie 111 któiej jestem obec-nie
wychowawczwuą
Dzieciaki były olśnione
Wieczorem złożył nam wizytę w
domu Był wzruszający okazując
mi na każdym kroku swą wdzięcz-ność
Tak masz rację braciszku
dobre ziarno zasiane w duszy
dziecka wykwita i w późniejszym
okresie ijnicznego często patrze-nia
na świat — pięknym kwiatem"
♦
Pan Leon Wycichowski drogą
przez obozy niemu ckie przybył do
Kanady po wojnie Zamieszkuje
stale w Sault St Marie gdzie
udziela się życiu społecznym
miejscowej Polonu i prowadzi
polską godzinę radiową Do PoKki
wyjechał w kwietniu br na 3
miesiące by odwiedzić matkę
którą rozdzielili eo Niemcy wy-wożąc
jako młodego chłopca na
przymusowe roboty do Niemiec
F G
mocarstw t zachodnie nie planują żadnej napaści nie sa do nie
ant moralnie anr politycznie ani strategicznie przygotowane Nic
'ne wskazuje na to by zamierzały w jakiejkolwek sytuacji pierwsze
siegnac po bron
Wzsi dowódcy amerykańscy stwierdzili że zatarg militarny
o Berlin w żadnym wypadku niemÓ£ibv b'C terenów o~zamknietv
Innymi siewy nie mogłaby to być w"ojria lokalna ale oznaczałaby
-- ową woine powszechna A tej napewno nikt nie praśnie ani w Stanach Zjednoczonych ani w Wielkiej Brytanii i Francu a za
newne i w wielu inmch kratach Pozostaje wiec walka polityczno
dyplomatyczna Błędem byłoby nie dostrzegać i atutów zachndrich
których niektóre nie odegraiy jeszcze żadnei roli Jeśli Mo=kwr
mówi o rozbieżności w łonie mocarstw zachodnich to Zachód może
wskazać na tradmści wewnrątrz bloku sowieckiego
Dlateeo też można przypuszczać ze i seneralna nróba sił nie
bedip wstępem t?o zbroneeo zatarcu lecz zmusi obie strony do
7 — 1ź?
w
o
a
w
w
z
z
większym znaczeniu Dyrekcja CBC
zniosła w bieżącym tygodniu po-ranny
komentarz z Ottawy o pra- -
cach Parlamentu i rządu zastę--
DUjc so zestawem wiadomości
swoje rezygnacje a spodziewane
" uaisz u_j_m_ isje
Dlaczego zniesiono komentarze
z "- - ruuł "' uu są wozdawcow parlamentarnych roż-nych
pism od dziennikarzy o róż-nych
nastawieniach politycznych
I dlatego oczywiście często były
krytyczne wobec rządu czy po-szczególnych
ministrów posłów
konserwatywnych Czasami wska-zywali
na słuszność argumentów
opozycyjnych czasami wytykali
błędy obu stronom Słowem były
to rzeczowe jeśli nawet krytycz-ne
uwagi Nie bralło oczywiście
i komentarzy bardzo życzliwych
dla iządu nie były to jednakże
panegiryki CBC wychodząc ze
słusznego założenia że nie jest in-strumentem
polityki rządowej ale
instytucja państwową użyteczno-ści
publicznej dopuszczała do gło-su
rzeczników różnych poglądów
Okazuje się jednak że ta wol-ność
słowa na falach eteru i sta-cjach
telewizyjnych CEC nie od-powiada
niektórym wpływowym
politykom Postanowiono conaj-tnni- ej
przekręcić śrubkę nało-żyć
delikatny kaganiec Posunięcie
to bardzo niebezpieczne Spotkało
się ono z protestem poważnej
opinii publicznej któia zdaje so-bie
sprawę z dalszych następstw
takiego postępowania Eo jeśli
by rząd zmierzał do narzuce-nia
CEC jednostronnej linii poli-tycznej
to rnusi się liczyć z tym
że każdy inny rząd postąpi nie
inaczej a więc iż CEC zamieni się
w instrument nie ogólnonarodowy
ale polityki rządowej W tych wa-runkach
będzie można postawić
pod znakiem zapytania celowość
utrzymania jej z pieniędzy podat-kowych
B H
państw Zdołał jasno wykazać że
istnieje w polityce rosyjskiej
ustalony kierunek niezależny cał-kowicie
od ustroju Eo polityka
carska była i ów nie zachłanna ró-wnie
imperialistyczna jak polity-ka
komunistyczna
Przez długie lata Kucharzewski
zwracał uwagę świata zachodnie-go
na niebezpieczeństwa polityki
sowieckiej Ne tylko dla przyszło-ści
Polski ale i Zachodu Ale nie-stety
ten znakomity historyk
któiego prace ukazały się również
w obcych językach nie zdołał
przekonać polityków mężów sta-nu
Ziesztą nie tylko jego wysi-łt- k
polityczny poszedł na marne
Pozostały jednak po nim niezwy-kle
cenne dzieła
Najobszerniejszą jego pracą bo
liczącą siedem tomów była hislo-tr- a
Rosji która wyszła pt "Od
białego do czerwonego caratu"
Tej kciążki nie można dziś już
znaleźć na lynku księgarskim
Ukazało się natomiast przygoto-wane
przez autora skrócone wy-danie
tego dzieła w jednym to-mie
Obejmuje dzieje Rosji aż do dru-giego
kongresu między rui odów-k- i
komunistycznej Kucharzewski
zwraca szczególną uwagę na wza-jemne
stosunki polsko losyjskie
Obraz ich jest raczej zastraszają-cy
Ciągle widoczna jest ta za-chłanność
rosyjska nieszczeiość
— by nie użyć znacznie mocniej-szego
określenia wobec Polski i
Polaków "Rosja prowadząc woj-ny
zaborcze pokrywała swe cele
hasłami wyzwoleńczymi Przyłą-czając
do swych posiadłości lwią
część Polski czyniła to aby wy-zwolić
lud polski spod jarzma
szlachty polskiej a całą ludność
polską od klęsk anarchii a z cza-sem
gdy rozwinął się panslawizm
usprawiedliwiała swe rządy w
Polsce misją ratowania narodu
polskiego przed germanizacją Dą-żąc
do rozpostarcia swego pam
wani3 nad resztą ludów słowiań-skich
pałała chęcią wyzwolenia
ich spod jarzma austriackiego i
tureckiego" Ta ocena jakże traf-na
odnosząca się do polityki car-skiej
drugiej połowy ubiegłego
stulecia charakteryzuje bardzo
ściśle i politykę sowiecką Ea
i politycy carscy dostrzegli ko-nieczność
i pożyteczność stosowa-nia
metod rewolucyjnych
"Draeomanow — wywodzi Ku
rem? n unrzednich swoich stanowisk - wzsledne usztywni ie np "a™w!a ł~ rea°e"" uwa§e-pewie- n
okres czasu Kszcta bowiem ze stron skłonna jest uważać 7e mszenie ca-at- u do ekspansji na
czas za swojego sojusznika i Zachód od ćawsa wjtcsęs stoso- -
WALNE ZEBRANIE
Kiedv zwróciliśmy raz uwagę
-
-- _ii_-r _-_'- rlt na Konieczność seie-j- i n-ui-i"
próśb z Polski i wskazaliśmy na
te vojc Darazo osiroznego łtu
traktowania spotkaliśmy się z
htrrizo ostnmi uwagami Nie
inaczej potraktowano nas gdy
uporczywie twierdziliśmy że w
Polsce niema fizycznego głodu
że niedostatek żywnościowy nie
jest zjawiskiem ani powszech-nym
ani nagminnym Ale cią-gle
jeszcze dochodzą nas ponu-re
wieści o nędzy w Polsce Ko-respondent
popularnego dzien-nika
"życie Warszawy" który'
spotkał się z tymi wiadomościa-mi
podczas swego pobytu w
Stanach Zjednoczonych za-mieszcza
następujące wysoce
interesujące uwagi
r
Już po krótkim pobycie w Sta-nach
przybysz z Polski musi na-dziać
się na te listy Z różnych
stron podtykają mu je z wyrzu-tem:
od kiedy to staliśmy się za-konem
żebrzącym? "Dziadowskie
listy z Polski" — tak to się tu na-zywa
Zasypują one zarówno Po-laków
jak Amerykanów Od da-wna
nikt na nie nie odpowiada
— Chce pan je sobie obejrzeć?
Proszę tu są całe stosy Wydo-byte
z komórek i szaf
— A może choć niektóre pocho-dzą
naprawdę od biednych wdów
obaiczonych rodziną starców ka-lek'
— pyta niepewnie przybysz
pizerzucając koperty — Ci na-prz- y
kład proszą o znoszoną odzież
— Znamy się na tym Za uży-wane
ciuchy płaci się mniejsze cło
— odpowiada kostycznie znawca
pizedmiotu
W kraju wydawało mi się że ta
korespondencja to groteskowe
przedłużenie wiechowskiej trady-cji
kantu ale okazało się że z tej
stiony Oceanu wygląda to znacz-nie
mniej zabawnie
Mam już tego na biurku dobie
kilka setek Kropla w moizu Za
dziwią wysoki stopień techniki
owego pisania po prośbie Wielu
chce naprzód urobić adresata
uczuciowo A więc rozpoczyna od
poezji opisów więzów łączących
emigianta ? kiajem skowronków
łanów niw i stizech rodzinnych
mających wycisnąć nostalgiczne
łzy Dopiero pod koniec przecho-dzi
do konkretów Jasne stawianie
sprawy od początku należy do
izadkości Takim wyjątkiem jest
urzędnik z Lęboika który od razu
bierze byka za rogi: "W związku z
trudnościami nabycia samochodu
osou w naszym kraju proszę u-przej- mie
o nadesłanie mi samo-chodu
jako daru od braci z Ame- -
lyki" Gość ryzykuje mało — tyl
ko znaczek pocztowy — ale za to
nie chce się wysilać
Częściej niż czysta poezja wy-stępuje
przypodchlebianie się
adresatowi jako domniemanemu
przeciw nikow i "reżymu"
A więc: "W naszej demokracji
prawie w szy scy przechodzą
przez więzienie" "Dzieci chodzą tu
prawie nagie" "Wysiedlono mnie
z Kielc na Ziemie Zachodnie"
"Dokonałem zamachu kontrrewo-lucyjnego
przesiedziałem za to 10
lat" "Jestem stałym słuchaczem
Głosu Ameryki przez radio Pio-nier"
W jednym z licznych listów do
Eisenhowera któiyś koiespondent
ostizega prezydenta "przed bolsze-wikami
którzy robią wicher po
całym świecie" i przed Anglikami
którzy im skrycie pomagają Za tę
cenną informację żąda tylko jed-nej
ciężarówki z motorem dieslów-ski- m
Innemu znów prokurator nie
dał dokończyć służby wojskowej:
"Dostałem 8 lat więzienia za nie-wykonanie
rozkazu a kazano mi
mówić że w Polsce jest dobrze"
Nrektórzy chytrze chwytają za
słowo piopagandę Głosu Ameryki
"Jeżeli twierdzicie że u was jest
w anią względem krajów podbija-nych
metod rewolucyjnych Carat
reakcyjny nie może rozwinąć w
pełni metod rewolucyjnych pęta-ny
jest on przez nałogi i obciąże-nia
swego systemu wewnętrz-nego"
Z chwila gdy padł biały carat
i zastąpiony został przez czerwony
znakomicie ulepszyły się owe me-tody
rewolucyjne służące jako
instrument ekspansji państwowej
imperializmu rosyjskiego
Kucharzewski był świetnym pi-sarzem
i dzięki temu to dzieło hi-storyczne
ma wszelkie walory- - do-skonałej
pracy literackiej Świe-tny
styl jasny ł obrazowy a zara-zem
niezwykle zwięzły czynią lek-turę
"Od białego do czerwonego
caratu" wtccz pasjonująca A jest
to dzieło poważne źródłowe i nie-zwykle
pożyteczne
L Z
a 5i
ts_atŁik_u:izenamkoimuicriwe anteogo"prosszaęmoochopdrzue
i który kosztuje przecież kilkana- - ście dolarów" "Proszę o sam
chód Osobowy który jest przecież
u was rzeczą niepożyteczną" "Dzi-wi
mnie że taki bogaty kraj a
jednej osobie nie możecie pomoc:- -
Inni lepsi psychologowie nie
deprecjonują prezentów o które
proszą ale przeciwnie wy chwalą-j- ą je bez miary: "Poślijcie nylony
choćby zdarte są lepsze niz nasze
całe"
Pomysłowi proponują od raza
sposób zorganizowania daru: "żeby
ogłoszono w kościele zbiórkę na
biedną rodaczkę bo u was ten do-lar
tak jak u nas złoty więc pro-szę
was rodacy o 1000 dolarów"
(Ust z Katowic)
Adiesaci są najróżniejsi: od Ei-senhowera
(sprzedaż taksówki do
Białegostoku lub prośba o stare
ubranie piezydenta i jego zon)
do Kiepuiy od baptystów do Ko-ścioła
Narodowego od Polonu
(zwanej niekiedy Apolonią) Ame-rykańskiej
aż do Ligi Kobiet w
Nowym Joiku (?) włącznie
Pi opozycje bywają różne Pe-wien
autor z Opola proponuje wy-danie
w Ameryce 2000 sonetów
i 3500 aforyzmów Liczne panie
przesyłają fotografie i chcą "na-wiązać
serdeczną koiespondencję"
lub życzą sobie aby je zaprosić
Regułą jednak są prośby o dobra
maleiialne Trafiają się hurtowni-cy
jak ów chłopak z Radomia
który clice samochodu motocykla
ubrań i bielizny a w dopisku przy
pominą sobie jeszcze o maszynie
do swetrów i skuterze
"Nor-malnie~żąd- a się~~ciuchóv
"penicyliny streptomycyny aureo-nycyn- y
w zastrzykach i tablet-'acl- i
oiaz maści przeciw katarowi
nosa bo przy licznej rodzinie czę
to zachodzi potrzeba używania
tych leków w większej ilości" (z
3uwałk) czasem kremu przecie
biegom ("bo u nas w kraju nie
nożna zgubić piegów") jednoro-Izinnjc- h
domków ("bo budynki
"olwarczne Pana Dziedzica się
napadały") młockarni maszyny
pisania ("bo lekarz zabronił pisać
ęcznie" — załączone świad°ctwo
lekarskie z Bełżyc) Są tacy któ-rzy
proszą o podanie adresu za-nożn- ej
lodziny "Lekarz z Krako-a- "
(oczywisty półanalfabeta) pro-- i
o wyposażenie gabinetu Wiesz-ci- e
piacownik MIID siedzący za
kratami prosi o pokrycie manka
30 000 złotych
Interesującym objawem jest
konkurencja między autorami li-stów
i uczynne ostrzeżenie przed
kanciarzami
"Mógłbym zabawiać was bujną
fantazją którą posługują się nie-mal
wszyscy chcący coś uzyskać"
Wielu wylicza po nazwisku z
adresem fałszywych pretendentów
do darów: "Ja miłujący Was Po-lak
wszechstronny obserwator pe-wnych
typków jakie się do Was
Kochani Rodacy zwracają niby to
o lekarstwa a przytem wyłudza-ją
" Po czym następuje długa
lista sąsiadów i znajomych: "Oni
wszyscy są dobrze sytuowani X
ma sklep Y ma zakład modniar-sk- i
natomiast ja " itd
Według normalnego schematu
Wielu epatuje dewocję Właści-ciel
sklepu spożywczego pragnący
ię wzmocnić finansowo pisze:
"Do tej prośby skłoniło mnie na-tchnienie
boże" Inny prosi Kurię
Biskupią o różaniec i szkaplerz z
łańcuszkiem a dopiero w post-krypci- e
o dolary na dokończenie
budowy domu
Niektórzy pi obują sumitować
się: "Z góiy pragnę przeprosić za
pewnego rodzaju żebractwo "
zdarzają się też tacy którzy zacz-ynają
naiwnie: "Zdziwi zapewne
mocno Pana że ni stąd ni zowąd
pisze z Polski ktoś nieznajomy "
Nie dziwi się bo chyba zdążył
przywyknąć Z całej tej masy li-stów
jeden tylko zwTaca się o pie-niądze
na budowę internatu dla
szkoły a więc na cel społeczny
Jeżeli w co chciałbym jednak
wierzyć część tych listów pochodzi
od ludzi przyciśniętych prawdziwą
potrzebą a zwiedzionych kłamliwą
plotką to żałować należy że nie-potrzebnie
łudzą się bezpłodną na-dzieją
gdyż jest rzeczą naturalną
że pomocy udziela się albo krew-nym
albo organizacjom które na
miejscu poznać mogą stan faktycz-ny
Nikt nie lubi być uważany za
głupca lub frajera
— Czy ci ludzie żebrzą także u
sąsiadów? — zapytano mnie tutaj
— A jeśli nie to czy sądzą iż ze-branie
w Ameryce ma jakaś im3
wartość moralną od żebrania "
Polsce''
Tni-- -- ?Ł- „„„-?- = i sie te
ik ni j)JUliXCł iŁiaj" --- - Jan Kucharzewski: Od białego lhty po amenkańskich śrnietrJ-d- o
czerwonego caratu Nakładem kach szkoda hlko że poniewie-"Veriłas- "
Londyn str 485 cena rają zarazem dobre imię naszep
9Ł oprawnego ss 00 Do nabycia fa-aj- a po Świecie
w ksfsarri "IwUikswca" { Wł Kir1"'5111