Jedinstvo, May 26, 1961

              r
STRANA
IllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllJ.'
I Distriktni piknik SJH
u luznom Ontariu
Kao svakc godine poslednjih 20 go--
dina, naSe organizacije ove godine odr
Ш
Ш
M
ш
Ш
2
j= i za =
§ ce i
Ш
zati svoj godisnji piknik u juznom Ontariu.
Jos na sednici Glavnog odbora J5JK pocet-koi- n
aprila meseca reseno je da se ovogo-disn- ji
piknik odrzi u blizini Hamiltona. Na
konferenciji nasih organizacija, koja je
odrzana u Hamiltonu 30 aprila, odredjen je
dan i ugovoreno mesto gde ce se ovogodi-sn- ji
piknik odrzati. Uspelo nam je da dobi-jcm- o
lepo mesto na samoj obali jezera On-tario,
u Fruitland, Ontario, nedaleko Ha
miltona i samo pola milje od glavnog puta ]
Q. E., iduci iz Hamitona za Niagara Falls.
Na&c organizacije iz Toronta, Harail- - i
tona i Wellanda ucestvuju u pripremi pik-- j
1 nika i mi sc nadamo da ce nam se pridruziti j
1 i pomoci i nasi prijatelji iz dnigih obliznjih
mesta. Mi takodjc ocekujemo posetu nasih
prijalclja iz svih mesta u juznom Ontariu,
od Toronta do Windsora. I
1 Na ovogodiSnjcin pikniku imnccmo =
bogatijeg zabavnog programa, pored ono- -
ga Sto jo vec uobicajeno na nasim piknici- -
ma.
Mi neccmo zvali na ovaj nns zbor ni
kraljcvc ni princcve niti ccmo pevati slavo- -
1 pojkc "staroj slavi", ali ceino uineslo toga =
zabelezil uspeh u borbi za bolju buducnost. f
Na torn zboru, 25 juna, zabelezicenio poce- -
tak proslava 30-t- e godisnjicc opslanka naSo
progrcsivnc stampe. 1
1 zato mi pozivamo svo naso prijatclje
iz ovog dela Kanale da dodju i da zajedno
otpocnemo slavlje ovc znacajne godisnjicc I
Bez razlike koliko ste dnlcko, svi pit- -
tovi vodc u Fruitland, Ont. Dodjilo i vi jer
= cote tu naci vase stare prijatclje. =
Odbor Dist. piknika SJK
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Za Seta
UUTA GUJA
Ima u Torontu јч!па Jena, koja
Je napiala oako pismo:
Twtlo sam naMa plakat рк1 vra-lim- a
pred kucom i necu da tam
ONtancei du2na. Itandu poKvarena
t&llo cc luiite sa laiima. Cdje
god hie vi proli zalrurali Mo 61 c
&a laiima. l'ilcni narml nece ko-munlza- m,
samo pojedini Iopol, ro-hija- ll,
pljaJkaSi i ubojice mogu da
te okrmu za komunitam. Idiot 1 ikite u Canadi. jelete Canadki
kreh, a raditc protiv Canale i Ле-rik-c.
Ni ioto da rnudi yiie
ni jedan bandit da ide sa plakati-m- a
po gradu jer ja cu mu easetl
par metaka u glaiu za placu. Л
to nec d-- a padfle irttom jedatt ne-g- o
tin-- iMtndila komuflUla. Zalo
bjesnl pJ zave2ite zauijek sto.
Ju durnu пјиДки da a% se nciidi
ril neuje.
.sarap bando."
1S. Xe znamo koji plakat Je
prouzrekovao inaj izliv bijesa, no
mislimo da nije ni a£no. . . . I'is.
kmaokiihdoenocsimtovnrondjaa imcialaoci M!ode.
da so nelko i namije. . . .
llllllimiillMlltlllllllli:illtl CITAJTE !
sIRITE
"JEDINSTVO"!
II IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllHIIIIIIIIIMliii ЈетиЗтт©
Ss
imm
ш
s
aж
yorogen
P ISM A
л i, Vancouver, B. C.—Dm-gov- i,
prilozeno vam sa-Ije- m
Money order od 20
dolara za tri godiinje ob-no-ve
i za 2 kalcndara.
Primili smo okruznicu u
vczi sa proilavom trideset-godianjic- e naie radnicke
itampe. Konkretno joi ni-J- la
niemo zakljucili, ali se
predvid ja da cemo odrzati
jedan koncert, Hi pak bo
gati basket.
Za ovo doba godine, ra-dn- e
prilike izIedaju Trio
slab.
Primite drugaraki pox- -
dray— Stipe
Port Credit, Ont. — Dra-g- i
drugovi, saljem vam
Money order od 10 dolara
na racun mojc pretplate
na "Jedinstvo", 1 dolar za
kalendar a oitalo u fond
novine.
Mnogo pozdrava svima
na urednistvu i zelim usp
jeha u radu za nasu radni
cku stampu. M.
Џ
Fenwick, Ont. — Stova-n- i
drugovi, zaosJao sam
malo sa mojom obnovom
ali vi cete mi oprostiti za
tu nemarnost. Sada, cvo,
saljem vam svotu od 10
dolara na racun obnove
mojc pretplate, za kalen-dar
i financijsku pomoc
novini. Drugom prilikom
cu se javiti opet i necu za
boraviti 30-t- u godisnjicu.
Nadam se da ce svi pretp-latni- ci "Jedinstva" da se
odazovu ovom pozivu a svi
zajedno mozemo mnogo
uciniti da osiguramo "Je-dinstvo"
bar jos 30 godi-n- a.
Mnogo pozdrava —
M. Lcmich
Welland, Ont. — Dra-g- i
drugovi, saljem vam
svotu od 8 dolara za obno-v- u
moje pretplate na "Je-dinstvo",
1 dolar za kalen-dar
i dolar u fond novine.
Novinu rado citam samo
mi je zao sto nisam u sta-nj- u
da mnogo vise ucinim
za nju.
Ja vjerujem kad bi sva-k- i
pretplatnik ucinio sa
svoje strane i toliko, nasa
bi novina jos bolje napre-doval- a.
Mnogo pozdrava svi-ma—
M.
Bomb
(" . . . unseasonable wet weather. . . " — news item) ' . . . marked increase in fallout. . . no danger, . , "—--
news item)
This is the First of May:
the evening sun has como
After a long delay,
pale and ill at ease.
April it did not find,
April so deep in gloom:
Dark as though dust, tho wind;
black as though burned, the trees. It was the same last year:
a strange hold winter had ;
The evening sun knew fear:
how could the storm wind shako
Over innocent human heads
in a month once green and glad?
Spring sails this evening's tides,
but a spring of evil make 1
My son wants his April back,
April the month of hope!
Green is better than black,
with clouds clean of killer dust.
The evening sun is our friend ;
his rays slide their river-lik- e slope:
We bloom in their gentle blend,
not in radioactive lust I
Rebels for spring-wid- e increase:
our voices spring-wid- e increaie:
Now on spring's First Day
Humanity cries out, Peace !
—Roy Lowther, from "Poets for Peace"
riiblibd ery Today and Friday, In S#rbo-Trnatia- n
and Slovenian Unfraage, by Jdimtvo
Publishing Company, 479 Qten Street Wert,
Toronto SR, OntaHe, Canada: telephone
KMpir .1-16- 42. Editor 9tjpn MtaW, Bi-пе- м
Manager Iran £timae. Sttfecerifttlon rate:
$6.00 per year, USA and titer eemtrie J7.G0.
'.athorlzfd лч Second С1ам Mail, Tost Office DepU Ottawa.
Nasi velikani
Rudjer Bosk
Hudjer Josip Boskovic,
znameniti filozof, matema-ti£a- r
i astronom, jedan od
najslavnijih ljudi XVIII.
stoljeca, rodio se u Dubrov-nik- u
18 maja 1711. godine
kao osmo dijete dubrovad-ko- g trgovca Nikole Boskovi-ca- .
U to doba u Dubrovniku
I kao i u vecini ostalih grado--
va skoistvo su drzali u ru-kar- aa Isusovci (jezuiti). Na-u- ci se nije mogao posvetiti
nitko, tko nije svrsio njihove
skole. U dubrovadkom jezu-iteko- m kolegiju Boskovic je
do 15. godine svrsio ni2e na-- uke ; zatim je otiao u kole-gi- j
u Itim kuji je zavrsio u
3'i-c- oj jjodini. Vec za vrije-m- e studija toliko se istaknuo
svojom inteligencijom, talc-nto- m
i marljivoScu, da je i
prije zavrsenih studija do-bi- o zadacu da predajo mate-matik- u na istom kolegiju,
gdje je studirao. Godine
173G. citao jc u kolegiju svo-j- u
prvu strucnu raspravu o
suncanim pjegama. Od tada
nije prosla ni jedna godina
da nije napisao barem po
jednu ill dvijo radnje iz po-dru£- ja fizike, astronomijc,
geodezije ili filozofije. Osim
toga, po staroj dubrovackoj
tradiciji, pisao je i pjesniC-k- a djela u kojima jednako
dolaze do izrazaja masta
pjesnika i pronicavi um uce-njnk- a. Prvo takvo djelo iz-ni- o je u svojoj 21-t- oj godini.
l'ila je to poema o pomrcini
SUNCA 1 MJESECA. Kroz
li5 godina dopunjavao je o--
vu pjesmu koju je tck 17GG.
godine izdao u Londonu i
posvetio kraljevskom cnglc-sko- m
ucenom druJtvu. To jc
zapravo cngleska akademi-j- a nauka u koju je Boskovic
bio primljen kao clan. Tom
zgodom odrzao je pred lon-donski- m uccnim krugovima
vise predavanja sa podru£ja
astronomijc. Nakon zavrse-nih
studija ostao je Boskovic
kao profesor na rimskom ko-legiju
15 godina. Za to vri-jem- e stekao je u паибпот
svijetu veliki ugled. Preko
GO djela iz svih podruCja na-uk- e, kojima se on bavi, po-glavi- to astronomijc, mate-matik- e
i filozofije, objavlje-ni- h
u to vrijeme prikazuju
kako je neiscrpiv bio njegov
dull, bogata invencija i veli-k- a marljivost. Iilandc (La-land- ), jedan od znamenitih
matematicara i astronoma iz
toga doba kaze za BoSkovi-cn- :
"U svim niojrovim dizcr--
tacijama ima novih ideja,
dostojnih jednoga genua . Kako je Boskovic bio do-b- ar praktiSar morao je oba-vlja- ti
i razne druge poslove
kojo je od svojih crkvenih
vlasti dobivao. Tako mu je
bilo povjereno da uz druga
dvn matematicara pronadje
na crkvi Sv. Peti'a uzroko
pukotinama koje su se poja-vil- e
i da dado plan kako da
so crkva popravi. isusenje
#- - OY1C njegov© djelo
Boskovic je postavio onai naucni i filozofski sMem
svojih originalnih atomisttfkih poglcda, koji jc s pra- -
jeanom pismu svome bratu nazvao "moj novi
&vet" . . . Boskoviccva atomistika, BoSkovicev "novi
vet" je mnogim porepektivama. koie ie olvarao.
postajao izvesnim svojim bitnim stranama, od rela-tivnos- ti proslora i vrcmena do jedinstvenog zakona
atrakcije i repulzije, sam nas novi svet.
., , , ,
— Dr. Dusan Nedjeljkovic
problem jos iz vremena ri-msk- ih careva i tu Boskovic,
nakon temeljitog prouiava-nj- a daje opsiran izvjeStaj.
Zatim se bavi mjerenjem di-je- la meridijana u papinskoj
drzavi i to radi iitave jeseni
1750. godine. Boskovic" u
svojim biljeSkama pi§e da
su mu kod ove izmjere mno-go
otezavali rad seljaci ono-g- a kraja, koji su ru§ili i od~
nosin postavl.iene znakove.
Peljaci su bili poudeni gor-ki-m iskustvom da se svaka
setnja feudalca ili svecenika
zemljom koju oni obradjuju
zavrSava novim podavanji-m- a
i namotima, pa nije 6udo
da su l na rad naucen.iaka
Boskovica gledali s nepovje-renjem- .
BosSkovic-- je s uspje-ho- m izvrsio izmjeru meri-dijana
i kod toga postavio
osnovo racuna za izravnava-nj- e
pogrcSaka kod astrono-mski- h instrumenata mjero-nj- a
i izracunao sploStenost
zomlje svojom posobnom
metodom za koju jo Lapla-ce
(Laplasl l-ek-ao
da je in-genioz-na.
A Laplace mu ni-je
bio nikakvi prijatelj, ne-g- o naprotiv, t1o nosklon.
Kad je izmedju dviju ta-lijans- kih republika, Lucce i
Toscane nastao spor, Bosko-vic
je bio poslan kao zastu-pni- k Lucce u Bcc da tamo
taj spor rijesi. U Becu je Bo
nastupa
iznijeti
i
hkovic glavno како
filo-- 1 on
to ga i ' i sam voce svote
godine. Knjiga pet go-- 1 hiljada lira
,
Mila-to- m
nu, se ona sto
prcma newtonovs-- J Kad jo ova
i os- - nica bila dovi-Scn-a,
novo I njoj La Lando:
se i naziranje fizi-- 1 nije postojala
kalne znanosti najvise prik- - izradjena to-lanj- a. Newtonovui liko Svi
slivacanju i su intcligen- -
kako ga on defini
rao, iz svakog elementa ma-teri- je atoma, djelujc sila,
opada s kvadratom u-daljcn- osti
i to jednomjerno.
smatra da taj
pad sile iskljucen.
Newtonova je sila u svakoj
udaljenosti privlaciva, ali
Boskovic misli da so neiz-mjcrn- o udaljenosti
sve
da
l
' od ta sila
odbojnu, tako da so redovni
no ; Pragu,
A tako l da- - i udaljeno- -
scu od srediSta sua
i oko 150
privlncna. se po-- 1 znatija mu "Gundulirev
vise puta do neke o-jsa- n" i "Hrvatski
dredjene i i fovu io na za-- je sila samo privlacna i dje
lu.ie po Newtonovu zakonu.
Na ovaj nacin Bo-skovic
i pojave
elasticnosti i kohezije, pa i
elektricitetu i
Bitna je kod BoSkovica mi-sa- o
o sili. Ta
misao viSc puta pojavlju-j- c
u nauke, a osobi-t- o
poslije otkrica
i zakona njihovu
pontljskih mocvara u Papin- - Kako i
skqj driavi bio jc prastari' teorija relativnosti sa svojim
Prvog juna u Kanadi po6inje stanovnistva.
Ovo su neka pitanja na mora da sa-k- i
stanonik:
starost i spol. U kojoj provinciji (ili zemlji)
je ako je rodjen izvan Kanade, kad
da П je kanadski a ako ne, 6iji je
ctnickoj ili kultumoj grupi je pripadao on
ili njegov predSasnik (na strani) prije
na ovaj koje je koji je naufio u
i joS razumije ; da H govori engleski i fran-cuek- i;
kakvu naobrazbu ima i da li je septe-mbr- a
iohadjao 3kolu ili univerzitet.
vidi, ima pitanja koja su od
vainosti za i njihovo su pi-tanja
o zemlji rodjonja, driavljanetvu, etnWkoj ili kul-tumoj
i jeziku. U vezi s tim u
nekim "nacionalisttfkim" lietovima su upozo-renj- a
nadim ljudima da istaknu narodnost i da
paze da ne da se
savjetuje da navedu da su Hrvati, Srbima da su Si-b- i,
Slovencima da su Slovenci itd.
Mcdjutim, stvar tako prosta. Na primjer, ka-ka- v
odgovor ce dati onaj koji kanadeki drinvlja
© i
n
u
glavnim Ein-steino- m istice tu
U Teorija prirodne
fizike daje oenov-n- e
o mogucnosti neke
druge geometrije osim one
kojom mi opisujemo pojave.
On kao pravi relati-vist,
kad tvrdi da apsolutno
gibanje ne mozemo
posebno od relativnoga, i da
je samo relativno
ono sto mi primjecujemo.
Nemoguce je u kratkom pri-kaz- u bogatstvo
novih ideja koje
daje nauci, u torn u ostalim
djelima.
Poslije svog boravka u
Веби, vrada se na kratko vrijeme u Rim, a o-da- tle odlazi u Pariz, a zatim
u London. Iz Lonodona od- lazi Carigrad promat-r- a prolaz Vcnere Su-nc- a, ali je radi bolesti zaka-sni- o. Iz Carigrada se vraca
Poljskc i Austrije u Nakon
primio jo
17G3. mjesto profesora ma-tomati- ke na svcucilistu u
Paviji. Tu je ostao jednako
radin pisuci rasprave, knji-g- e,
i dopisujuci se sa najpo-znatiji- m ucenjacima En-ope- .
je metodu racuna-nj- a za citav niz nroblema.
zavrsio svojc mu je bio potreban a-dje- lo: Teorija prirodne stronomski opservatorij,
zofijc, stampao 1758. je davao od
je u nekoliko za ure-din- a stampana tri puta. U zvjezdarnice
djelu nastupa Boskovic samo da prije
kriticki dovrSi. zvjezdar-ko- m shvacanju stvara pisao je
prave atomistikc, kojoj o "Dosada
danasnje zviezdarnica
koja bi bila sa
Prema vjestine. dijolovi po- -
zakonu gravita- - stavljeni toliko
cije, jc
koja
Bo§kovic jc
monotoni
u
malcnoj
o
koja
Imc,
kojoj
ovdje
ka2u
u
preko
u
ciie gcnilainosti, da ce
rad biti velike kori-st- i
Ta zvijoz- -
UPragu, 21. aprila
umro jo u G7. godini
sredista, pretvara hrvatski slikar Vlado Buko-- u
dvijo ™c, profesor Umje- -
matcrije mogu tniCke akademije u
snuaksonbjaitfiizika Sagleda poHznkJahti pkoormtrpcotizsitcija.majst0odr
u vecoj
To su
navlja preporod"
udaljenosti odatle dniEU izradio
pokuSava
magnetizam.
jedinstvenoj
se
historiji
elektrona
gibanju
znademo moderna
popis
odgovori
rodjen; je doselio;
drzavljanin, drzavlja-nin- ;
muSkoj dolaeka
kontinent; vjere; jezik
od proilog
Kako se poaebne
potomstvo. To
pojavila
svoju na-roc'i- to
su Jugoslaveni. Iln'atima
nije
nije
zastupnikom
jedinstve-nos- t.
djelu
Boskovic
ideje
upoznati
gibanje
Boskovic
Boskovic
ispred
Rumunjske,
Italiju. po-vrat- ka godine
Izradio
djenje
njen od
astronomiji.
1922.
Sivota
jedinicc
odboina
pada udaljenosti kompozicija najpo-postaj- e
protumaciti
djetinjetvu
doeeljenike
pripadnosti materinskom
storu Hrvatskog narodnog
kazalista u Zagrebu).
Bio jc
Dva put jc boravio u Sjcdi-njeni- m
Ameri5kim Dr2ava-ma- ,
a izvjesno vrijeme u Ca-rigra- du
i Odesi. Na svojim
putovanjima izdrzavao se
radcci kao konobar, sluga na
brodu i kao nekvalificirani
radnik u Scljczari.
darnica radjena je prema u-put- ama
i nacrtima Boikovi-cevi- m. No ipak uprava Ko-legi- ja nije pruzila BoSkovicu
prilike za nesmetan astro-noms- ki rad. Neprestano se
ispricavala da ne moie po-rt
nositi troskove koji su bili
za takav rad potrebni. Na-kon
тибпе borbe predao je
Boskovic ostavku i 1733.
godine otisao iz Milana u
Pariz. U Parizu je BoSkovic
primio mjesto direktora бко-l- e
za optiku. fsprva je nai-lazi- o na jaku opoziciju, ali
je svojim ugledom uepio
svladati sve neprilike. Priti-enu- t
boleScu vrada ee u Ita-liju.
gdje umire 13. februa-r- a
1787. godine.
Boskovic. sin naseg Dub-rovni- ka volio je evoj grad,
pa o niemu na jednom mje-st- u kaie : "Koji predmet za
mene moze biti svetiji od o-no- ga,
u kome se radi da
od propasti o6uvam svoju
domovinu moj dragi Dubro-vnik-" Sa svojom majkom I
)racom dopisivao se uvijek
na hrvatskom jeziku i kroz
godine se epremao da posjoti
rodno mjesto, ali mu proxa-posleno- st nikada to nife do- -
pustila.
BoSkovic jo svoja djela
pisao na latinskom, talijan-sko- m
i francuskom jeziku.
S. R.
ГГ+џ
Anegdote
Slatni filozof Kant jednom se U-pu- tio
u wet nju ne primijetbSi da
mu je kaput na laktu poderan. Sre-in- e
pa znanac koji je litio da se
malo nasali s njime pa poka?e na rukav i refe:
— Ouida iiccmwt gleda napolje.
— Л glupost unulra — odgoiofl
►lanl filoof.
I'o7nali irki piac Neman! So,
koji je bio тгчаг, i piac DZilbcrt
feslerlon, koji je bio neobicno de.
bei covjek. svakom prilikom su !
?azia1i jedan drugoRa. JeInog da.
na rcce dclieli f'cslerton mraom
Sou:
— Kad vas god covjek pogleda,
pomisli da u owj zemlji Iada glad.
— Л kad cojek pogleda vaa, po. mill da stc tome krivl — okosl
ye na njega So.
Veliki hrvatski slikar
umjetnik-lutalic- a.
Prcslikavajuci portreto s
fotografija, za nadgrobno
spomenike, ustedio jo no3to
novaca i ostvario svoj san da
studira slikarstvo u Parizu.
Imao je 22 godine kad jo po
stao ucenik francuskog sli
kara Kabanela.
Ostavio jo za sobom oko
100 portreta, medju kojima
portrct Strosmajora, Ra2--
kog, Svetozara Miletica, Ivo
Vojnovicn i drugih istaknu- -
tih ljudi svoga Temena.
U Pragu jo bio profesor
Umjetni6ke akadcraijo oil
1903. do smrti.
U Bukovcovom rodnom
mjestu Cavtatu i danas so
nalnzi njegov ateljo u kojem
su izlozeni noki njogovl ra
dovi.
UZ POPIS PUCANSTVA
nin? On mora da kazo da je jugoslavenski driavljanln,
jer hn'atsko, srpsko ili slovensko drzavljanstvo no pos
toji, nego samo jugoslavensko. Isto tako svima neco biti
lako odgovoriti na pitanje o zemlji rodjonja. Tko hoco
moze da navede da je rodjen u Hrvatskoj, Srbiji, Slove-nij- i,
Macedoniji ili Crnoj Gori, ali uz to treba spomenutl
i Jugoslaviju. Za ntvrdjivanje narodnosti ili nacional
nog porijokla mnogo jo va2nije pitanje o ctnickoj 111
kultumoj pripadnosti i materinskom jeziku. Jugoslavo-nsk-a
narodnost ne postoji, nego srpska, hrvatska, slo
venska, makedonska i crnogorska, i tako treba odgovo
riti. Slino je sa pitanjem materinskom jezika.
Mi driimo da je najvaznije da popis sto tacnije po-ka- ie
koliko nee ima koji potjecemo iz Jugoslavije —
skupa sa potomstvom (onima koji su rodjoni u Kanadi).
Bilo bi dobro kad bi se pri tome mogla utvnliti i nacio-naln- a
podijeljenost, ali to ce biti dosta teiko, a oni koji
posIuSaju savjete "nacionalistikih" lidera samo ce etvo-ri- ti
konfusiju. Treba imati u vidu da je ovo iopis kana-deko- g
puanetva a nc jugoslavenekog i da pitanja ntai
satavljena po lelji onih koji na na§ narod ovdje gleda-j- u
sa gleillta njihoih politMkiii ciljeva u Jugwlavijl.