Zwilazkowiec Alliancer, September 12, 1943

              LN'
iWL555Jt
oSfiOIflu
mt
lite
1 !-
--
imPWlłr
Iffi if
"¥J" "
łiłł&PA 8MSBfffi- -
Wf
-- S
M
T(f
łJSl
1
f
vl
sjf
Stronica 6-- ta
k
łe
--f-- - j-YJfjf+jfjp-f+
jfłłIMf
OCHRONA PEACY KOBIET
[MŁODOCIANYCH W POL-SCE
PRZED WOJNĄ
Ukazało się ostatnio w Lon
dynie drugie wydanie broszu
ry w języku angielskim o o-- 1
tuiume piaty Auuiei i miuuu- -
cianych w Polsce Broszura na
pisana jest przez fachowca i
stanowi rodzaj raportu ze sta
nu ochrony pracy w Polsce
przedstawia ona w jainy i ży
wy sposób nie tylko obowiązu
jace przed wojną ustawodaw
stwo pracy ale i jego zastoso
wanie w praktyce nie tając
przytem bynajmniej trud noś
ci z jakimi spotkała się inspe
keja pracy w realizacji zasad
ochrony pracy
Z broszury wynika wyraź-cie
że ustawodawstwo pracy
w Polsce przedwojennej sta
3o na wysokim poziomie w po
równaniu z krajami zachodnio
europejskimi i wysoko uprze-"myslowiony- mi
Szczególnie do
trze rozbudowana była opie-l- a
nad kobietą i młodocianym
robotnikiem
Ustalono wysoką jak na
przedwojenne stosunki grani--c- ę
dopuszczania dzieci do pra
cy przemysłowej wolno było
ich zatrudniać dopiero po sko
liczeniu lat 15 Młodociani
--robotnicy w wieku od 15 do
18 lat T)yli pwl specjalną opie
Tcą Nie dopuszczano ich do
szeregu prac zbyt ciężkich i
nieodpowiednich dla ich wie-Tr- a
Młodzież ta nie tylko by-ła
poddawana systematycz-nym
badaniom lekarskim ale
X otrzymywała specjalną opio
Ttc i pomoc lekarską b charak
terze profilaktycznym — W
"tym celu przy ubezpieczal--niac- h
społecznych otworzono
ośrodki lekarskie dla młodzie
--ży pracującej
Celem uzupełnienia wyksz-tałcenia
młodzieży wprowadzo
no przymusową naukę zawo-dową
dokształcającą i zbudo
~wano sieć szkół dokształcają
eych z których wielo miało
rnaukę dzienną wliczaną w
normalny czas pracy i płatny
przez pracodawcę
Otoczono opieką uczniów
przemysłowych i terminato- -
tym
o
nrym
Kopernik wraca t
swej teorji którą trzymał w
zawieszeniu badając teorję I
±toicmeusza iieliocentryzm
— wszech-świata)
oto według Koperni-Jc- a
droga wyjaśnienia
Stary głoszący zi-emię
świata (geo-centryz- m)
upadł sam ci-ężarem
własnych niedokładno
Najprostszym z
fego było że w
ziemia obie
naokoło słońca
Tjnęc się jej
Spokojnie i z rozwagą odw-ażał
Kopernik
jtstzsz siebie
'Wszelkie —
rma? ten po
Kopernika przyjął Ein- -
-- stein w XX "wieku w swych
odkryciach naukowych) są
i--n i Mlfl-lAw- - VTPf7V oV)- -
serwowanej lub samego obser I
--wnjącego ich ( słońce cen
TO PSL&CY
rów i-zemieśln-iczych
celem o
chrony ich przed wyzyskiem
stosowanym pod pretekstem
nauki zawodu
W opiece nad kobietą pracu
jącą zwrócono szczególną uwa
gę na matkę i dziecko Kobie-ty
miały prawo do płatnego
urlopu połogowego 8 do
12 tygodni matki karmiące
były uprawnione do
wliczanych w czas
dwóch półgodzinnych przerw
dla karmienia swych niemow-ląt
Celem zorganizowania
ki nad dziećmi pracownic u
tworzono sieć przyfabrycz-nych
i stacji opieki
nad matką i dzieckiem Nie-mowlęta
przebywały w żłób-Kac- h
w okresie od 15 miesię
cy 2 lat a stacje opiek owa
ły się dziećmi nawet do lat 7-m- iu
Wszystkie świadczenia
żłóbków i stacji były bezpłat
ne dla robotnic i obciążały wy
łącznie pracodawców
zatrudniania ko
biet pod ziemią i pracach
ciężkich wprowadzając
dalej idące ograniczenia w
tym zakresie dla kobiet w cią
ży się kobietom ułat
wić pracę czy to chroniąc je
przed zbyt wysoką normą wy
dajności dziennej czy też
wpiowadzając szereg udogod
nień jak krzesła do pracy i t
d
Do czuwania nad wykona
ustaw w zakresie ochro
ny pracy kobiet i młodocia-nych
wprowadzono specjalne
inspektorki pracy które sta-rały
się nie tylko pilnować ści
slego przestrzegania ustaw
ale i przyczyniać się rozwo
ju i rozbudowy usawodawst- -
ochronnegio Jak stwier-dza
broszura inspektorki pra
cy w Polsce wykonały dobrze
swe zadanie
Kto zna dobrze warunki
pracy przemysło
wych Kanady czy Ameryki
doskonale sobie zdaje sprawę
że rodzaju ubezpieczeń i
opieki nad robotnikiem nie
było Widać więc z dosko
nale że niedorozwój gospo-darczy
a nie złe ustawodastwo
przyczyną niedoli i biedy
wszechświata widział
Kopernik że ruchy ziemi w
stosunku do słońca są podwój
ne
Słońce ukazywało się każ-dego
ranka na wschodniej
stronie nieboskłonu by scho-wać
się na zachodniej stro-nie
Był to więc dzienny
Jakie były inne dzienne ru-chy?
Widocznie także reszta
planet gwiazdy i księżyc —
wszystkie poruszały
się w przestworzach
Co odpowiadało temu obro-towi
dziennemu ziemi?
Myśl Kopernika natych-miast
znalazła
Obrót naokoło własnej osi !
Tak jest ziemia wy-konywać
w dnia
wity obrót naokoło o--- si
Teraz mógł rozpocząć obli-czenia
Matematyczne kalku-lacje
ostrożnie porównywane
7 obliczeniami jego po-przedników
wKrótce upewni
ły go ku jego pełnemu zado
1 WIEDZA I KOŚCIÓŁ
" Walka o Zwycięstwo Ideji Kopernika
"Dobrze przypomnieć sobie będzie z okazji urządzanych obcho- dów Kopernikowskich jak trudną drogę do prawdy musiała
przejść jego nauka by pokonać opór stawiany przez ówczesny ko-Jid- ol jego teorji O Koperniku każdy Polak słyszał i czytał wiele
cicIPstowstoartaemj ytesoiręji opozwwieydczięiesćtwow pcryakwludyarwtyakluczłóywli joego nastjęapkcyo zkwtyó
zawdzięczać należy że Kopernika teorja pokonała świat
pxzesqdów i ciemnoty
'Słońce Centrum Wszechświata
więc do
(słońce centrum
jedyna
system
za centrum
pod
wnioskiem
założenia ta-Sl- m
razie musi
jać Z czego
składają ruchy?
dane zdobyte
ruchy uświada
sobie on (zresztą
grad
nlfnłoTn
albo obydwu
Przyjmując za
jtX
od
otrzymy-wania
opie
żłóbków
do
Zakazano
przy
7byt
Starano
niem
do
wa
w miastach
tego
tego
było
trum
ruch
razem
rozwiązanie
musi
czasie całko
własnej
stary
"ZWIĄZKOWIEC" WRZESIEŃ (SEPTEMBER)12
robotnika w Polsce
Pod względem ustawodast-w- a
robotniczego i opieki nad'
małoletnimi i kobietami — pra
wodawstwo polskie było jed-nym
z najbardziej postępo-wych
w Europie
LAEOTJR CONGRESS — ŻĄ
DA USUNIĘCIA MINISTRA
PRACY
Odbył się ostatnio w Que- -
jbec ciekawy kongres robotni
jków zorganizowanych w tak
zwanych unjach "The Trades
(and Labour Congress of Cana
da Między innymi uchwała-mi
została przeprowadzona
rezolucja żądająca ustąpienia
obecnego ministra Pracy —
Humphrey Mitchell 'a
-- Uchwalony został tak samo
ostry protest który ma być
przesłany na ręce premiera
Kinga w sprawie dania robo
tnikom pełnej reprezentacji
w rządowych biurach wojen-nych
mających za zadanie re
gulowanie stosunków z robot
inkami oraz w rządowych
kompanjach
Tak samo zorganizowani ro
botnicy protestowali ostro
przeciwko naciskowi innych
ministerstw na ministerstwo
pracy w kierunku większego
ograniczenia praw robotni
czych
Z ważniejszych uchwał
Kongresu wymienić należy
p-oje-kty
uchwał mające za
zadanie zrównanie w ' pen-sjach
dla rodzin żołnierzy siu
żących w armji czynnej lub w
rezerwowej Tak samo został
jednomyślnie przyjęty wnio-sek
o minimalnej stawce ro-botniczej
50c oraz o najniż
szej tygodniowej stawce pła-cy
$2500 tygodniowo Staw-ki
płacy poniżej tego mini-mum
mogą być zamrażane
Konferencja robotnicza zażą-dała
także zniesienia zakazu
istnienia organizacji które
były rozwiązane przez rząd z
chwilą rozpoczęcia wojny —
Chodzi tu o organizacje Ukra
inian Labor Tempie oraz o Ko
munistyczną pai-tj- ę Kanady
Uchwały Kongrespwe wy
suwają ząciama wprowadze-nia
umów zbiorowych dla
wszystkich robotników oraz
uznanie za nieprawne istnie- -
woleniu że pierwsze jego za-łożenie
jest całkowicie możli-we
do udowodnienia
Ziemia rzeczywiście obraca
ła się dookoła własnej osi od
wracając jedną stronę od słoń
ca i powodując przez to w kon
sekwencji zjawisko dnia i no
cy
Czy to było wszystko jeże
li wiadomym było że ziemia
obraca się w swym podwój-nym
obrocie?
Nie dla pełnego żądzy dal-szego
poznania Kopernika
Dziwne a stopniowe ruchy
planet nie zostały jeszcze wy
ijaśnione Tak samo nie wyją
' ' i_ 1 -1- -' sano lo ruciui siuncu wu3a_ji_i
cego się raz bliższym raz bar
dziej oddalonym od ziemi
żadne z tych zjawisk nie
mogło być wytłumaczonym
bez wypracowania systemu
Dopiero Kopernik zdołał za
brać się do opracowywania
swego nowego systemu gdy
jasno zrozumiał że cały błąd
starej teorji polegał na przy
pisywaniu ruchów która wy-konywała
nasza planeta ru
chom innej W tym wypadku
przypisywano je słońcu I
W swych obliczeniach ma-tematycznych
stwierdził tak
że że roczny obieg jest obie-giem
ziemi naokoło słońca i i
że raz ziemia jest bliżej słoń-ca
raz znowu się oddala
Teraz już widział jasno Ko
pernik że stworzył oto nowe
zagadnienie którego rozwią-zanie
wyjaśni dopiero najbar
idziej ciekawy problem jaki
Brytyjskie Obywatel- -
gfcwo
Nautralizowany obywatel
brytyjski ma wszystkie pra
wa i przywileje zarówno poli
tyczne jak i inne oraz podle
ga wszystkim obowiązkom i
ciężarom do jakich jest uprą
wniony względnie jakim pod
lega obywatel brytyjski z uro
dzenia — i posiada od chwi- -
" naturalizacji pod każdym
względem i dla wszystKicn ce
lów prawa urodzonych bry-tyjskich
obywateli
Nikt nie może uzyskać kwa
lifikacji do żadnego publiczne
go urzędu municypalnego par
lamentarnego lub prawa wy-borczego
nie może posiadać
brytyjskiego okrętu ani nie
może mieć praw do pensji na
starość ani do zapomogi na
mocy Aktu o zapomodze dla
Matek — jeżeli nie jest bry-tyjskim
obywatelem z urodzę
nia lub przez naturalizację
Osoba nie będąca brytyj-skim
obywatelem o ile jest
skazana za kryminalne przes
tępstwo w Kanadzie lub jeże
li stała się zawodowym żebra
kiem lub publicznym cięża-rem
lub praktykuje wielożeń
stwo lub zostaje osadzona w
więzieniu miejscu odosobnie-nia
lub szpitalu dla chorych
nie tak zwanych unji kompa-nijnyc- h
t0 jest unji które or
ganizowane są przez właści-cieli
fabryk w celu rozbija-nia
ruchu robotniczego
Na konferencji przemawiał
także J L' Cohen który jest
członkiem Narodowego Wy-działu
Pracy i który w swym
przemówieniu mocno podkre-ślał
że robotnicy dla dobra
Kanady dla dobra podniesie-nia
produkcji wojennej dla
lepszego zorganizowania wy
twórczości powinni mieć wię
ksze uprawnienia oraz wiek
szy wpływ' na stosunki panu-jące
pomiędzy pracą zorgani-zowaną
pracodawcami a pań
stwem Robotnicy powinni być
uznani za pełnoprawnych
partnerów w sprawach Kra-ju
— mówił w swym bojo
wym przemówieniu L Cohen
znany ze swych szczerych wy
powiedzi w walce o lepsze
prawa dla robotnika w Kana
dzie
ludzkość ma do rozwiązania
Widział także jasno że dopie
ro ta droga stworzona przez
niego wyprowadzi astrono-mj- ę
z ciemnej i ślepej uliczki
w jaką zapędziła wiedzę Bi-blia
i teorja Ptolemeusza
Kopernik wreszcie otwierał
szeroką drogę dla rozwoju a-stron- omji
Dowody Kopernika
Wiedza nie zna pośpiechu
postępuje krok za krokiem
Od odkrycia do odkrycia Nie
skacze i nie śpieszy się Nie
śpieszyło się i Kopernikowi
Tak jak wszyscy wielcy te
oretycy którzy wstępowali w
jego ślady Pasteur Darwin
Freud miał on czas na to by
swoje ideje i myśli spraw-dzać
przez obseerwację Trze
ba było jeszcze wszystkie hi-potezy
i przypuszczenia' po-sprawdzać
Własne pomiaiy a
stronomiczne porównać z po-miarami
" swych poprzedni-ków
Wierzył Kopernik że
ji'"o-t- nn" ni"i""ruil7iinirvoij rvlvnr~l7P teraz chciał jedynie zademon
strować swoje odkiycie Ale
najpierw chciał przekonać sa
mego siebie
Jego obsenvatorium w
jHeilsbergu sktódało się jedy
nie z wieży z której mógł o- -
serALmu nieoiosa iie iiiiui
on żadnych instrumentów w I
pojęciu astronomicznych in-strumentów
dzisiejszych któ
re tak niesłychanie ułatwiają
obliczenia i dokładność obser-wacji
astronomom nowoczes
— 1943
względnie uszkodzonych na u- -
j myślę albo przebywa na utrzy
Imaniu publicznej instytucji
I fłfhroczvTinei lub dażv do o- -
balenia przemocą rządu w
Kanadzie lub w którejś z pro
wincyj Kanady przy pomocy
gwałtu lub siły albo jest człon
kiem organizacji która głosi
bezbożność lub opozycję w stor'' cnr-vnłan- ie sunku do zorganizowanego
rządu — taka osoba podlega
deportacji Nie wolno w myśl
prawa sprowadzać niebrytyj
skiego obywatela do Kanady
w celu wykonywania roboty
lub jakiejś służby w Kanadzie
na mocy umowy zawartej
przed przybyciem takiej oso'
by do Kanady
Robotnicy Stalowi - Przed "War National
DRm_rrl"
Przewodca Unji Robotni- -
ków Stalowych został wezwą
ny ao przedstawienia sprawy
podwyższenia płac dla robot
ników stalowni Jest to spra-wa
która była powodem wy-buchu
strajku wszystkich sta
łowni Na posiedzenie to ma
pojechać specjalna delegacja
robotników stalowych
Po przeczytaniu tego nu
meru "Związkowca' oddaj
go do przeczytania swemu
koledze lub sąsiadowi
smak
Kluskową
smakcwitym
Wytwórców
obliczenia muszą nie
dokładne Polegać
wyliczeniach- - astrono-mów
z
ku odpowiednich przyrządów
osiągnąć dokładnoś-ci
poświęcił
stopniowe-mu
układaniu
I pomimo
ku instrumentów opracował
podstawie
owe
tabele astronomiczne
wykazujące
jednym
wielkości w
opracowywaniu u
argumentów
rozumowych
tylko cyfrowymi obli-czeniami
dokładnie
i wszystkich zre
zastanawiał
twierdzeniem
słońce wszech-świata
bardziej
ab-surdalną
Naprzykład
astronomowie od
zgadzali ol-brzj-m- em
w porównaniu do
: Absurdalnym ro-zumow- anie
astronomji
— Kopernik
mniejsze od
mogłoby u
w o-lbrzymią
słoneczną
i
KOMISJI LIKWIDACYJNEJ
W z likwidacją
Misji Wojskowej w
Kanadzie z siedzibą w
crT Onf
I '„ 7}ri
w Referacie Fundu
szu Obrony Narodowej i
P W w czasie od 16
kwietnia 1942 (i do 30 kwiet-nia
1943
gotówkowe: kwie-cień
1912 — —
$12211 kanadyjskich —
11?942 —: $58955 — uo ?V7UTV " " nadyjskich 1942
doi kanad Wrzesień
Październik
„„ „„ k d
Listopad j
n f1n1 nfaAim
$163306 i 59691 kanad
Styczeń
69285 doi kanad
i 82011 kanad
doi kanad —
1943 — doi
kanad
Razem $410488 i
kanad
Z powyższych
na opłacenie
celnych przewozie
Jeżeli lubisz rzeczywisty
kury
Mieszanej Kluskowej Zupy
UOTONA
Poczęstuj siebie i rodzinę Mieszaną
pą Liptona Jest peręczna
do gotowania i oszczędzi ci takżo pienię-dzy
Gotujcsię minut jest łsr-god- na
bogata i kusząca i o tak
zapachu że ty i rodzina
że gotowała się ona przez godzi
ny
2 — 25 c
LIPTONA o
"Smali
nym Dlatego też wiedział że
jeego być
musiał wię
cej na
innych żałując że bra
nie może
Pomimo tego je
dnak wiele czasu
według
swego systemu bra
na swych obserwa
cji najdokładniejsze na
czasy
ruchy gwiazd i
planet
Jeszcze dowodem
jego jest fakt że
swej teorji
żywał on więcej
niżeeli zarzuce-nia
jej
wiedział że
mogły być spra
wdzone przez
zumiane
Im dłużej się
nad swoim że
jest centrum
tym był pew
nym stara teorja jest
wszys-cy
wieków
się że słońce jest
ziemi jest
starej
dowodził że cia-ł- o
tyle razy słoń
ca w swej masie
trzymać swej orbicie
planet stałych gwiazd
KOMUNIKA
związku
Polskiej
Wind- -
nnrlnie fin nublicz- -
„„„: nf„r
lżonych
Da-rów
M
roku
Ofiary
USA $1400
doi
Maj USA
117- -
'22 6500
'doi kan USA
USA ?400 lł916_
lftiaH_ USA
doi
1913: USA $5927 i
Luty USA
$24500 doi
Marzec 72142
Kwiecień 3800
USA
632827 doi
kwot zużyto
kosztów formal
ności przy
twą Zu
szyb-ka
tylko siedem
kury twoja my-śleć
będzie
paczki
tabel
które
nie
że
kulę wie-le
produkt I
pełnym smaku herbaty
Leaf Tea"
O ile sensowniej było przy-puszczać
że ziemia jako jed-na
z wielu planet obiega nao-koło
majestatycznego słońca
a nie że słońce i cały wszech-świat
ze swymi planetami o-bi- ega
naokoło pyłku jakim
we wszechświecie jest ziemia
Trudno było nawet zrozu-mieć
że uczeni tak długo trzy
mają się tej absurdalności
Jeszcze jednym wielkim o-siągni- ęciem Kopernika było
że jego twierdzenie torowało
drogę przyszłemu prawu New
tona o grawitacji Kopernik
jakby przeczuwając przyszłe
udowodnione przez Newtona
prawo fizyczne że masa wiek
sza przyciąga mniejszą twier
dził że jedynie słońca jako ol
brzymia masa jest w stanie u
trzymać w obiegu naokoło sie
bie ziemię i inne planety
Nie wszystkie jednak sprze
czności dały się odrazu wyjaś
nić teorja Kopernika Między
innymi odchylenia ewlazd n
których Kopernik wiedział że
muszą następować nie mogły
być odrazu sprawdzone
Dopiero niektóre z twier-dzeń
genjalnego astronoma
zostały sprawdzone w wiele
wieków później
Miedzy innymi dopiero a-stro- nom Bessel z Królewca
sprawę tego odchylenia
gwiazd udowodnił w 1 R2R ™
ku w 300 lat po śmierci Ko-pernika
Tak samo sprawa planetv
Wenus która była jednym z
dowodów w teorji Kopernika
r3
Nr
MISJI W P W KANADZj
i darów w naturze z tei™ cJI„:„ już ' r7-- _l "'! xiuw ojcu nudzonych do yyldzie
sor $1120 Pstro
Pnznstjiłniśp ?oó - i „_ Ł„0 Uczeń l-zeKaz-aicj
za pośrednictwem Poselski [jem
R P w Ottawie dn '1!ffki
stwa Obrony Narodowej Bi 1°
ro Administracji Fundusz's J
Obrony Narodowej i Darfir'
w Londynie na cele skziHna '
ne przez ofiarodawców U$A' ibog
$4104188 i 631707 doi i?
Oprócz powyższych (% Ij „Bi
złożono w tym samym czai i noc
w Misji na zakup papierosów f I
uia uuijr -- puiaiucnpe zj c Kanadą: USA $29388 i(fo
larów Kanad 10735 (
Za te kwoty zakupiono lii lot
900 sztuk papierosów njam I tó - 1 f '"fti
po $250 doi kan za 1005 ctv
sztuk które wysłano w tizech mi'
transportach do Anglji do w?
Biura Administracji Fundu
szu Obrony Narodowej i D-arów
no
w Londynie
dz
OFIARY MATER JAŁOWE I za
La W okresie istnienia Misji sk oprócz darów w gotówce zo-st- ały iż złożone dary mateijalo-w- e dc użytku codziennego -
Wszystkie dary zostały zapisa
ne do książek materjałowjeh
Misji Dary żywnościowe wy Vi dano do użytku żołnierzy u tc Windsor inne zaś jak koce n prześcieradła skarpetki sza n liki i t p przekazano do Po-lskiego
n
Czerwonego Krzyża w d Anglji z przeznaczeniem dla
z żołnierzy polskich przebywają
cych w niewoli niemieckiej
Wszystkim ofiarodawcom
składam z głębi serca 'W
ZAPŁAĆ" a zarazem kom-unikuję
że dalsze ofiary pi-eniężne
i materjałowe można
składać w Ośrodku Rekrut-acyjnym
Wojsk Polskich w
Windsor Ont którego adies
angielski brzmi: Polish Re- -
cruiting Centrę Windsor Ont
Canada P O Box 363
Przewodniczący Komisji
Likwidacyjnej Polskiej
Misji Wojskowej w
Kanadzie
Stefan Sznuk
pułkownik - obserwator
nie mogła być sprawdzoną z
powodu braku odpowiednich
przyrządów
W teorji KoperniKa b-owiem
planeta Wenus jak i po
zostałe planety obracała sie vo
kolo słońca Musiała więc ona
wykazywać fazy tak jak ksi-ężyc
który widoczny jest raz
w postaci sierpa kiedyindziej
w postaci całej tarczy lub po
łowy tarczy Według Koperni
ka Wenus przechodzi przez
takie same fazy jeżeli obse-rwuje
się ją z ziemi
Z powodu oddalenia jednak
i braku jakiegokolwiek tele-skopu
nie mógł oczywiście tego
"pokazać" Kopernik
Twierdził jednak zupełnie
stanowczo że Wenus kiedy
przesuwa się w swym obrocie
pomiędzy ziemią a słońcem
ma zaciemnioną część swej po
wierzchni podobnie jak do
zjawisk obserwowanych przy
zmianach księżyca
Jednak te fazy planety W-enus
przeprowadzał Kopernik
przy wynalezieniu odpowie-dniego
instrumentu będą w-idziane
kiedyś prze:: oko czł-owieka
Ta jego przepowiednia spra
wdziła się niezadługo kied
nieśmiertelny Gallileusz przy
pomocy przez siebie zbudowa-nego
pierwszego teleskopu w
1616 roku zobaczyć mógł i
sprawdzić słuszność zapowi-adanych
przez Kopernika twier
dzen o zmianach planet Ve--
nus
(Dokończenie nastąpi)