Nase Novine, January 23, 1986

              шli.liViiиI') i V"$;ffiif Wifty f' 1,ffr'!B,-ff,Th'"M-V
ФГцГЗГРГЧГв — ,-y-yrt
-- i, "
' 3f
5 lV 4
ii.
FELJTOINT
ZA DEMOKRATSKO JEDINSTVO
Veoma znacajna dimenzija demo-kratizaci- je
SK jeste oblastunutarpar-tijski- h
odnosa. Tu se, kaze Milenko
Markovic, otvorio problem svrsishod-nost- i
demokratskog centralizma,
kako sa stanovista odnosa izmedu de-lo- va
SKJ takao i sa stanovista stvar-no-g
polozaja i uloge clanstva u kreira-nj- u
partijske politike, dakle i u di-menz- iji
odnosa rukovodstva i clan-tv- a.
I pored razlicitih vidova osporava-nj- a
demokratskog centralizma, za sa-d- a,
svi ti njegovi kriticari nisu mogli
da pokazu koji bi to drugi princip mo-ga- o
da obezbedi i samostalnost SK re-publi- ka
i pokrajina i idejno, akciono
i organizovano jedinstvo SKJ. U op-stepartijs- koj debati najcesce kritiko-van- o
nejedinstvo u SK s pravom je
povezivano sa potiskivanjem demo-kratskog
centralizma.
Frakcijsko delovanje pod
firmom demokratizacije
Ali, treba uvaziti bojazan da demo-krats- ki centralizam u birokratskoj
varijanti moze da ugrozi samostal-nost
delova SKJ i suverenitet repu-blik- a
i pokrajina. Medutim, taj prin-cip
u svojoj demokratskoj varijanti ne
sukobljava se sa ustavnim odrede-nje- m
suvereniteta, ali se, nema sum-nj- e,
sukobljava sa konceptom apso-lutno- g
suvereniteta, sa njegovom eta-tisticko- m
osnovom. Uostalom, danas
nema nijedne zemlje u svetu koja
moze da zivi i da se ponasa u duhu
apsolutnog suvereniteta.
Mogu se, takode, uvaziti i argumen-ti- ,
da demokratski centralizam u ne-ko- m
birokratskom znacenju obe-zbedu- je
dominaciju rukovodstva nad
clanstvom, da onemogucava dijalog i
borbu misljenja i slicno. Ali ko to da-nas
trazi uspostavljanje demokrat-skog
centralizma, u birokratskom zna-.cenj- u?
Koliko je poznato, u opstepar-tijsko- j
debati, clansto se zalagaolo za
respektovanje principa demokratskog
centralizma, kao instrumenta ostvari-vanj- a
demokratskog, a ne birokrat-sko- g
jedinstva. Zalazuci se za taj prin-cip,
clanstvo nije izrazavalo i sprem-nos- t
da se radi jedisntva lisi sopstve-no- g
subjektiviteta niti se ono zaveto-val- o
na nekakvu slepu disciplinu i po-sluSn- ost
prema rukovodstvu. Tesko
da ce i jedno rukovodstvo imati
blanko polisu, da ce biti zasticeno od
odgovornosti pred partijskim clan-stvom.
Ako je demokratski centralizam
prevaziden u birokratskom znacenju,
sto nije sporno, to ne znaci da su is-crpe- ne
mogucnosti njegove demokra-tizacije,
primerene savremenim po-treba- ma
razvoja socijalstickog sa-moupravalj- anja,
i izgradivanja de-mokratskog
jedisntva u Savezu komu-nist- a.
Uostalom, kada se pogleda sta
se nudi kao zamena demokratskom
centralizmu videce se da se nije oti- -
J Jl
slo dalje od starih dobro poznatih re-cepa- ta
koji pod firmom slobode izno-senj- a
razlicitih platformi i slobodi
grupisanja u SK otvaraju prostor
frakcijskoj borbi za vlast. I kao sto
nam nije alternativa birokratski cen-tralizam,
ne moze nam biti ni alterna-tiva
takva demokratizacija SK koja bi
imala za osnovu slobodu frakcijskog
delovanja.
Demokratski centralizam je bio i
ostaje temeljni princip SK, uz razume
se, nase obaveze da stalno razvijamo
i produbljujemo njegove teorijske i
demokratske potencije u skladu sa
novim uslovima i novim potrebama
drustvenog razvitka. Ako je sustina
demokratskog centralizma da se de-mokratskom
borbom misljenja usvo-jen- e
odluke jedinstveno sprovode,
onda bi se moglo reci da zaostajemo
u razvijenosti i jednog i drugog ele-men- ta
tog principa. Forumski rad, ne-dovolj- no
razvijena borba misljenja,
nedovoljni uticaj partijskog clanstva
na kreiranje politike, oportunizam i
slicno mogu biti i svakako jesu izraz
neprevazidenih birokratskih eleme-nat- a
u demokratskom centralizmu,
ali ne i izraz same sustine tog princi-pa.
U torn smislu borba za prevazila-zenj- e
elementa nedemokratskih od-nosa
u SK ne prepostavlja negaciju
vec dalju demokratizaciju principa
demokratskog centralizma.
Pravi smisao zahteva za
za visepartizam
Uspon samoupravljanja prema
centrima drustvene moci i demokra-tizacija
SK jesu, moglo bi se reci, i
nase glavne "unutraSnje rezerve" na
strateskom pravcu razvoja nepo-sredn- e
socijalisticke demokratije. A
to iskljucuje potrebu za nekakavim
dodatnim stimulansima u obliku stra-nacko- g
pluralizma, koji nam se u po-sledn- je
vreme sve vise nude. To se
cini u ime apstraktno shvacene pri-rod- e
socijalizma i apstraktno shva-cene
demokratije. Polazi se od toga
da socijalizam pretpostavlja "neokr-njene- "
slobode, slobode maltene u
apsolutnom smislu, i da se to moze
obezbediti iskljucivo politickim plu-ralizmo- m stranackogtipa. Uz sva uva-zavan- ja dostignuca gradanske demo-kratije
postavlja se pitanje gde to i u
kojoj zemlji i najrazvijenije gradan-ske
demokratije postoje "neokrnje-ne- " slobode? I zasto tolika nekritic-nos- t
pa i dogmatifinost, kada i u
gradanskom svetu postoji kriticniji
odnos prema legitimnosti stra-nacko- g
pluralizma?
Nasa dilema ne sastoji se u izboru
izmedu alternativa jednopartijskog i
visepartijskog sistema, vec u strate-gij- i
prevazilazenja i jednog i drugog
politickog monopola. Cinjenica da
trpimo zastoj u razvoju samoupravne
socijalisticke demokratije koja je po
svojoj su§tini negacija jednopartij-skog
sistema, nije razlog da se rao-ram- o
vracati na stranacki pluralizam.
Takvi zahtevi izraz su dogmatizma i
neuvazavanja istorijske zbilje i speci-ficnos- ti
jedne revolucije, priblizne
istog reda kao kada bi neko, na pri-mer,
trazio od italijanskih komunista
da iz svoje strategije izbace visepar-tijsk- i
na racun uvodenja jednopartij-skog
oblika napredovanja prema so-cijaliz- mu.
Socijalizam se, kako je govorio Kar-del- j,
ne moze zamisliti bez demokra-tije.
Ali socijalistickom drustvu je po-treb- na
demokratija u socijalizmu, a
ne demokratija kao oruzje borbe pro-ti- v
socijalizma. To je, izgleda, rekao
je, pored ostalog Milenko Markovic i
pravi smisao ovih zahteva za vracanje
na visepartizam.
P.K.
"Politika"
MEKSIKO NA
Namrgoden i nervozan, meksicki
predsjednik Miguel de la Madrid pra-ti- o
je mec izmedu reprezentacije nje-gove
zemlje i Paragvaja, a misli su
mu, ocigledno, bile drugdje. Mozda u
New Yorku i Washingtonu, centrima
moci svjetskog financijskog i bankar-sko- g
sistema. Situacija u meksickoj
privredi danas je takva da se sve
ceSce 6uju upozorenja da bi moglo
doci do kolapsa, a onda i do socijalnih
previranja, nakon pedesetak godina
stabilnosti.
Sadasnje perspektive Meksika,
tvrde ovdasnji ekonomisti i poslovni
ljudi, razlikuju se od onih od prije
dvije godine, kada se smatralo da je
zemlja, zahvaljujuci odricanjima, re-ces- iji
i drakonskoj stednji, bila na
pragu izlaska iz jedne od najtezih kri-z- a.
Te su se nade, medutim, ubrzo uto-pil- e
u more nafte cije su cijene pale
na svjetskom trzistu. Snizavanje ci-je- na nafte za pedeset posto ispraznilo
je meksicku kasu onemogucavajuci
zemlju da podmiri prispjele dugove
u ovoj godini — racun od oko devet
milijardi dolara u ime kamata i finan-cijski- h
garancija.
Sve je izrazeniji strah od stranih
kreditora da ce vlada uskoro suspen-dira- ti
sve isplate. Naravno, do toga
ce doci ako Meksiko ne naide na razu-mijevan- je medu inozemnim ban-kam- a
i medunarodnim financijskim
institucijama, posebno kod "svjet-skog
zandara", Medunarodnog mone-tarno- g fonda (MMF).
Da bi premostio sadasnji jaz iza-zva- n
bezparicom, Meksiku su potreb-ne- ,
prema proracunima vlade, cetiri
milijarde dolara svjezih kredita. Oko
2,5 milijarde bi trebalo da daju pri-vatn- e banke, a ostatak MMF, ako
uopce gaji ambicije da zastiti svjetski
DRZAVNl TERORIZAM
'?KDIi2Z2Z'J Ш ' m3tfzzjm i л I v— yj1 . jilpi JCL m гТ Z J$ SZX— ti— A
Du§an Petricid
6
DEMONSTRACIJE PROTIV
SKUPA NEONACISTA
STUTTGART — Policija je uhapsi-l- a
42 osobe poslije sukoba demonstra-nat- a
s pripadnicima neonacisticke
stranke koja je odrzavala svoj godi-sn- ji
kongres u Stuttgartu. Prema iz-vjestaji- ma zapadnih agencija, u uli6-ni- m neredima ozlijedena su cetiri po-licaj- ca
i nekoliko demonstranata, ne-dale- ko od zgrade u kojoj je 150 dele-gat- a neonacisticke Slobodne nje-mac- ke radnidke partije (FAP) odrza-val- o
kongres.
ISTRAZIVAC TAJFUNA
U harakovskom Institutu za radio-fizik- u
i elektroniku ukrajinske Aka-demi- je
nauka, konstruisan je radar
osetljiviji od svih dosadasnjih. Po-stavlj- en
na vestacke satelite Kosmos
1500 i 1602, ovaj instrument zapazice
tajfun u njegovoj pocetnoj fazi, i po-sla- ce
podatke na Zemlju o energiji i
pravcu kretanja novog tajfuna. Ovaj
uredaj radi i po oblacnom vremenu
i nocu.
RUBU KRAHA
financijski sistem od kraha.
Na prvi pogled u pitanju je jedno-stavn- o rjesenje. Ocigledno i prihvat-ljiv- o, jer je i logicno za obje strane.
Pregovori Meksika s MMF-om- , su
medutim, blokirani. I to jos od okto-br- a
prosle godine, kada je MMF povu-ka- o
taj potez, surov i neocekivan, po-slije
katastrofalnog potresa u Meksi-ku,
koji je pogorsao, ionako lose fi-nanci-jsko
stanje zemlje.
MMF od Meksika trazi daljnje dra-kons- ke mjere i rasprodaju drzavnih
poduzeca, otvaranje trzista za ino-zemn- i,
mahom americki kapital i kor-jenit- e,
sistemske reforme koje u su-sti- ni
znace promjenu identite meksic-ko- g drustva otudenje tekovina rad-nicko-burzujsko-selja-cke,
nacio--
nalne revolucije.
To je, iz mnogo razloga, neprihvat-ljiv- o
za Meksiko. Najprije zbog nacio-nalno- g identiteta, ali i zbog toga sto
ce to oznaciti i unutrasnju destabili-zaciju- .
Meksiko je na to zaprijetio, ponov-no- ,
moratorijem. Ministar za pri-vred- u
i javni kredit, Silva Herzog je
sasvim jasno rekao da ne iskljucuje
moratorij na dug od oko 99 milijardi
doalra. Dodao je i to da ce Meksiko
voditi odvojene razgovore i prego-vor- e
s bankama ako fond to nece.
Drugim rijecima, Meksiko smatra
da je kao najdiscipliniraniji platisa,
kao "dobar decko iz skole", kako veli
Herzog, najvise i kaznjen. "Ne postoji
zemlja na svijetu kojoj je nanesen
tezi financijski udarac". Pa ako je vec
tako, onda se problemu Meksika mora
prici iz drugog, novog aspekta. Zahti-jev- a
povoljnije uvjete i pomnoc kre-ditora
koji, po ocjeni predsjednika
De la Madrida, snose dobar dio odgo-vornosti.
Svjetske banke, najprije americ-ke- ,
to ne prihvacaju i uporno inzisti-raj- u
na tome da Meksiko mora da
"najprije sredi svoju kucu". Ma ko-liko
to slicilo na dobar savjet, jer je,
istina za volju, ova zemlja imala
bgromne investicione promasaje,
mora se, takoder, priznati da Meksiko
cini sve, i jos vise, sve to ima i jak
politicki prizvuk. Ocigledno je da
Washington vrsi pritisak na Meksiko,
kada je zaista, najslabiji da bi iznudio
vanjskopoliticke i unutrasnje konce-sij- e
po ukusu SAD i njihovih interesa.
Ta je igra poznata Meksiku, pa nije
slucajno De la Madrid rekao da nje-gov- a
zemlja nece mijenjati sistem
zbog Amerike. A kada se tome doda
i izjava Silva Herzoga o moratoriju,
vidi se da je Meksiko krenuo u smjeli
okrsaj. Prijeti jedinim oruzjem koje,
zasad ima: dugom, cije neplacanje
moze da unisti oko 200 americkih ba-nak- a.
Cak i one najvece.
Slobodan CASULE
(Tanjug)