Jedinstvo, July 14, 1961

              ШШГЦ
STRANA 3
Uz 20-godisnj- icu narodnog ustanka u Jugoslaviji
B. Vukelic o borbama u Lici, Hrv, Primorju
.
i Gorskom Kotaru
(Nastavak iz proslog broja)
U svom govoru na zboru polit-komes- ar rece : "Po
svojoj volji izaberite svoju vlast". Pri biranju vlasti ko-mesar
podvuSe: "Ima dvije vlasti, vlast koju sto vi do
sada vrlo dobro upoznali i vlast za koju niste mnogo
culi". Spontani povici od hiljadu dusa ga prekinuse:
"Rusku, rusku vlast hocemo". Na to im komesar odgo-vor- i:
"To je sovjetska vlast". Masa odgovara: "Jeli
onakova kao u Rusiji; gdje nema gospode, kao Sto si
nam ranijc govorio?" Komesar гебе : "To jc ta vlast".
Bujica narodnog oduSevljenja sama iz svoje sredi-n- e
izbaci imena ljudi za kojc su znali da su nepotkup-ljiv- i
i da su veliki prijatclji radnog naroda. To je bila
prva mjesna sovjetska vlast u Hrvatskoj. Nikada prije
ni poslijc nije bila toliko duboko demokratska i narod-n- a
kao ta vlast, pa iako su mjesni rukovodioci, kad je o
tome doznalo vi§e tijelo, bili o§tro kritikovani sto su je
nazvali "sovjetska", a ne "narodni odbor", kako je to
bilo direktivom predvidjeno. U Dre2ni5kom "sovjetu"
sjedili su 4 komunista i 3 ugledna rodoljuba. Na bazi
pravde sovjetske vlasti dodje do punog izrazaja naro-dn- a
mudrost.
Istog dana na prvom zasjcdanju, cije rezultate je
narod vcselo o6ekivao, izadje prcdsjednik Sovjeta Mar-k-o
Trbovic i saopci : "Narod je za sva vremena oslobo-dje- n
vise od 4 milijuna dinara duga trgovcima i opcini
za porez". Sta je to znafiilo? Poprecno svaka porodica
je bila zaduzena svotu, za koju bi bila potrebna jedna
godina 10-satn- og rada jcdnog radnika. Taj dug je uisti-n-u
bio strasan teret napacenog naroda. Nekoliko stotina
sudskih slu5ajeva ekonomske naravi, koji su se godina
ma vukli po sudovima i progutali vi§e novaca nego oni
vrijede, rijeSeni su u nekoliko mjeseci na zadovoljstvo
stranaka.
Sjccam se kad je dosao nas poznat simpati6ar Mi-lan
Vukelic, koji je vise puta dobio po ledjima od zan-da- ra
radi komunista i trazio da mu mjesni sovjet vrati
polovicu komada zemljc koju je neposredno pred rat
prodao gospodskoj ulizici Jovi Maravicu. Po pogodbi
Jovo je dao odmah polovicu novca, a za drug u polovi-cu
je trcbao dati za godinu dana. Inflacija Pavelicevih
kuna pretvorila je tu polovicu u mizernu ni§tariju. Mi-lan
koristeci svoju pripadnost progresu, zalctio se da
ncsto iskoristi, t. j. da vrati u nevrijednim kunama i do-bi- je
nazad polovicu komada zcmlje. U isto vrijemc lu-ka- vi
Jovo ne miruje, koristeci se zakonom hoce i on da
nesto profitira t. j. da dade i drugu polovicu novca i na
jeftin na6in postane gospodarom jos polovice komada
zemljc. Polupismeni podpredsjednik mjcsnog sovjeta
Sava Tatalovid saslusa obadva i гебо : "Vrag ti znao te
paligrafc (paragrafe), ja mislim, nijedan od vas nije u
pravu. Za sada neka bude jo§ ta jedna prokleta medja
vise, t. j. ncka ostane svakom polovica, kako je to i pla-ccn- o.
Udarili smo temelje da medje ne budu postojale
nigdje, odavle do Rusijc, kako medju narodima, tako i
medju ljudima". Tko se ne bi divio toj prirodnoj inteli-gentno- sti
i poStcnju?!
Po priznanju talijansko vojne komande na samim
prilazima k Drcznici poginulo je 358 talijanskih voj-ni- ka
i oficira. Oslobodjcnje Dreznice proncslo se mu-njevit- om
brzinom po Hrvatskom Primorju, Istri, Gors-kom
Kotaru, Lici i Kordunu. Iz svih mjesta tog vclikog
teritorija stizale su delcgacije naroda i partizana sa pla-meni- m
pozdravima i divijenjem "Slobodnoj maloj re-publi- ci".
Toj maloj republici neprijatelj se groznicavo
sprcmao dati smrtni udarac.
Prvog novembra, zajedno sa izvaredno jakom zi-mo- m
i snijegom, provali u Dreznicu oko G.000 crnoko-§ulja§- a
i nekoliko stotina prcdvodnika ustaSa sa tenko-vim- a,
topovima i svim savremenim oruzjem; zaposjese
i najmanji zaselak i otpo6e§e sa uzasnim terorom: spa-Ш- е
oko 140 domova, a bili bi i mnogo vise da u taj vat-re- ni
obruc nisu upadali partizani i ubijali palikuce. Gla-vni- na
i komanda partizana bili su skoncentrisni u §umi
nad selom Vukelici. Poslije 6 dana tcrora, palenja i blo-kiran- ja
partizana sa 1.500 crnih kosuljasa s ustaskim
vodicima, po snjeinom tragu, koji je bio neizbjeziv u
samu zoru na§ logor bijaSc zaokru2en i otpoSela pakle-n-a
puenjava. Od baruta i padanja presjeenih grana i
leda sa drveca, te zapaljenih baraka sa minobaca6ima,
izglcdalo je da riga vulkanska lavina. Nu §to ? Za juna-k- e
kao sto su bili Gojko, Gromovnik i ostali u logoru,
ni§ta nije bilo nemoguce. Probijati se. Gojko odmah
postavi miti-aljc- z na drveni panj. Njegovi metci ne pa-da- ju
uzaludno. Probismo se oko 50 metara kroz snijeg
do pojasa, tada Gromovnik postavi svoj mitraljez i osu
poput Gojka po nadolazcdim faSistima. Pribli2ismo se
tako neposredno fasistiSkom obrucu, osusmo na njih
vatru i bez najmanje panike nadjosmo se njima iza le-dj- a,
tako da se ni koraka vise nijesu usudili poci za na-m- a.
Tako se razbila njihova teorija da nama snijeg no-- si
smrt. Pokazalo se, da je on za njih strasan, jer iz te
klopkc mi smo izaSli sa samo dva ranjenika, a oni su u
samo sclo Vukelica izvukli 11 mrtvih a ranjeni su cvilili
i psovali malu djecu, jer su ih djeca zadirkivala s poz-dravo- m
stisnute ruke i sliJno.
, (Nastavit ce se)
Klasni razlozi
Jedna statistika koja ne-ko- g
vremena u Parizu govo-r- i
da je u Francuskoj nata-lit- ct
u radni5kim porodica-m- a
vcci od onog u porodica-m- a
burioazije. Taj poda-ta- k je zabrinuo neke posla-nik- e
francuske desnice. Oni
su dali do znanja da jc to
"opasna tendencija" koja u
noku ruku predstavlja "tihu
proletersku rcvoluciju", jer
ce u dogledno vrijeme i
kvantitativno radni2ka kla-s- a
biti daleko jaSa. Zbog to-ga
je ta grupa pnpremila
prijedlog zakona koji nam-jerav- a
predlo2iti parlamen-t- u
na glasanje. Prijedlog jc
baziran na pretpostavci da
ce biti manje djecc u radni-6ki- m
porodicama, ako se
zakonski dozvoli — otvara-nj- e
javnih kuc"a.
Beskorisno prepiranje
Dr. Juraj Krnjevic je u takluk g. Krnjevica" Kne-"Hrvatsko- m Glasu" napi- - zevic priznaje da je Jugos-sa- o
da Petar Karadjordje-- lavija danas u svijetu priz- -
vie "nije nikakav kralj" i
da se "velikosrpska emigra-cija- "
uzalud trudi da uvjeri
svijet da je "Petar Kara-djordjevic
u istinu nekakav
kralj i imade neka kraljev-sk- a
prava." Krnjevic tvrdi
da se na torn poslu narocito
isticu episkop Dionisije, Mi-lan
Gavrilovic, Radoje Kne-zevi- c
i sam Petar Karadjor-djevic.
On zamjera Petru
sto je "na skrajnje neodgo-vora- n
i Iakomislen nacin
prepustio vlast komunisti-ma- "
kad je prihvatio spora-zu- m
Tito-Subasi- c, protiv ce-g- a
je on (Krnjevic) sav-jetova- o.
Na ovo je ostro reagirao
"Glas Kanadskih Srba" iz
Windsora odnosno njegov
urednik profesor Radoje
Knezevic. U clanku "Pros- - pozivo.
POPOVIC MOSKVI
(Nastavak sa str. 1)
On je takodjer izrazio ra-do- st
sto ce moci s ministrom
Gromikom razmijeniti mi§-Ijen- je
o zna6ajnim medju-narodni- m
problemima i o
problemima iz medjusobnih
odnosa dviju zemalja. Pod-vuka- o
jc da ce iskrena i ko-nstrukti-vna
razmjena mi§-Ijcn- ja
pridonijeti јоб boljem
uzajamnom razumijevanju i
pozitivno utjecati na ucvrS-cenj- e
nasih medjusobnih o-dn- osa.
Popovic jc dalje sa zado-voljstvo
konstatirao da se u
posljcdnje vrijeme medjuso-bn- i
odnosi dviju zemalja
pozitivno razvijaju i surad-nj- a
medju njima se pro§iru-j- e.
Cinjenica da je u nasim
odnosima — nastavio je
Коба Popovic — dolazi-I- o
do raznih poteSkoca na-mc- ce
potrcbu da jos upo-rni- je
radimo na iznalaienju
dodirnih ta6aka u svim pi-tanji- ma
od zajedniSkog in-tere- sa,
a uspje§an razvoj o-dn- osa
izmedju njih nije sa-mo
u interesu njihovih na-roda
vec i u interesu uevrs-cenj- a
mira i medjunarodne
suradnje. Popovic je rekao
da noviji rezultati u medju--
nata kao republika i da je
zato Petar Karadjordjevic
samo "bivsi kralj" i "pre-tende- nt
na presto", ali za
"pravoverne Iegitimiste, on
je jos uvek kralj". Za "pre- - L
daju vlasti komunistima"
Knezevic najvise krivi Iva-n- a
Subasica, ali istice da je
Krnjevic bio njegov "spon-sor"
i da zato on "nosi dale-ko
vecu odgovornost nego
neiskusni kralj Petar".
Cudnovato je oko cega se
ovi ljudi prepiru. Oni za-boravlj- aju
da pitanje kralja
i monarhije nije rijeseno
Tito-Subasicev- im sporazu-mom- ,
nego je ono rijeseno
narodnooslobodilackim bor-bo- m
naroda Jugoslavije. O-dlu-ku
je donijelo njegovo
velicanstvo narod, i to neo- -
U
sobnoj suradnji pokazuju
da razlike u gledi§tima o
nckim pitanjima nisu pred-stavija- lc
i ne treba da pred-stavlja- ju
neprcmostive tes-ko- ce
i prepreke.
Popovic je zatim sa zalje-nje- m
konstatirao da se opca
medjunarodna situacija nije
popravila, da zategnutost u
medjunarodnim odnosima i
dalje trajo i da јоб postoji
niz zarista koja ugrozavaju
mir u svijetu. On je izdvojio
kao jedan od najprecah za-data- ka
likvidaciju posljedi-c-a
drugog svjetskog rata i
spre6avanje mogudnosti da
njcma5ki militarizam i re-van§iz- am
ponovno ugroze
mir u Evropi, nagla§avajuci
da narodi svijeta обекији
od svih zemalja — velikih i
malih — da se svim silama
zalozc za ostvarenje povolj-nij- c
atmosferc i za mirolju-biv- o
гјебспје otvorenih me-djunarod- nih
problema.
U ncdjelju 9. jula Popo-vic
i Slanovi jugoslavenskc
delegacije prisustvovali su
velikoj smotri sovjetske avi-jacij- e.
Popovic sa suprugom
nalazio se u centralnoj lozi
zajedno s najviSim dr2av-ni- m
i partijskim rukovodio-cim- a
SSSR-a- .
Speech of Cuba
The secular press, of course, is in the
business of selling news. Now, what is
newsworthy and what is true arc re-lated
in a totally random fashion; thus,
it is impossible from the one to predict
the other, and vice versa. Hence the pe-culiar
temptation of this business,
to care so much for news-valu- e
that responsibility to truth-valu- e is un-consciously
and insensibly betrayed. I
do not believe that newspapers cspe-ciali- ze
in falsehood only rarely their
purpose directly to deceive. But much
too often they do care enough
whether or not, in fact, they deceive.
Naturally, there are worthy exceptions.
Only a few days ago eceived a phone
call from a Canadian journalist-H- e had
read the wire-servi- ce report of a speech
by Fidel Castro supposedly ruling out
elections for Cuba, arid he had written
an editorial against it. But he was
satisfied. Had I, perhaps, heard the
speech myself — he wanted to know
and had Castro actually said so? In-deed,
I had heard the speech. And in-deed,
it would have been truer to say
that he had ruled them in. The jour-nalist
not only "killed" the editorial
he wrote another editorial against the
Associated Press and the United Press
International. But at the other end of
the spectrum is Time Magazine. Twice,
to my memory. Time stated flatly that
Nunez Jimenez, the head of the Agra-rian
Reform Institute, had written a
Marxist Geography of Cuba. Well, I
own a copy of the book, and I have read
PISANJE SVJETSKE STAMPE
Jugoslavenska §tampa je
objavila opsirne izvjestaje o
pisanju svjetske stampe o
proslavi 20-godisnj- ice naro-dnog
ustanka u Jugoslaviji
(4. jula u Titovu Uzicu) i
govoru kojega je torn prigo- -
dom odrzao predsjednik Re-publi- ke
Tito.
Iz izvjestaja se vidi da je
vecinu svjetske stampe za-nim- ao
samo Titov govor i to
uglavnom onaj dio koji se o-dn- osi
na danasnju medjuna-rodn- u
situaciju, posebno u-lo- ga
"vanblokovskih" ze-malja,
opasnost naoruzava-nj- a
Zapadne Njcmacke i
kritika socijalistickih zema-lja.
To su uglavnom bili in-formaci- oni
izvje§taji u nji-ma
se narodnooslobodilacka
borba naroda Jugoslavije ni
ne spominje-Л- Н se spominje
samo nuzgrcdno.
Koja stampa je pisala o
oslobodilaikoj borbi naroda
Jugoslavije? Iz izvjestaja se
vidi da je to u kapitalistic-ki- m
zemljama uCinila samo
komunistiSka stampa (tali-jansk- a
"Unita", austrijski
"Vlokstimme"). Posebnu
paznju torn dogadjaju pos-veti- la
jc stampa socijalistic-kih
zemalja.
Tako moskovska "Prav--
Predsjednik Drzavnog vi-jc- ca
NjemaCke Demokrat-sk- e
Republike Walter Ulb-ric- ht
uputio je slijedece pis-m- o
predsjedniku FNRJ Jo-sip- u
Brozu Titu:
"Povodom 20-godi§nj-ice
oruzanog ustanka protiv fa-§istik- ih
njema6kih okupa-tor- a
i njegovih pomagafa,
prenosim Varna i narodima
Jugoslavije srdaSne pozdra-v- e
u imc Dr2avnog vijeca
Njcmacke Demokratskc Re-publike
i u svojc Нбпо ime.
Ustanak protiv podmuk-lo- g
prepada fa§isti6ke Nje-таб- кс
predstavljao je робе-ta- k
teske i herojske borbc
naroda Jugoslavije. Ova
borba postala je sastavni
dio velike antifa§isti6ke os-lobodila- ckc
borbc naroda,
Cija je rukovodeca snaga
bio Sovjetski Savez. Kao rc- -
for
not
net
it, and I do not consider myself less
qualified than the of Time to
judge whether a book is Marxist. Per-haps
I can best express my judgment
by stating, mindful of the laws of this
country against libel, that Time Maga-zine
published a bare-face- d lie.
The Catholic press of the U.S. and
Canada — I speak now of the majority,
because here, too, there are worthy
though few exceptions is not ruled
by the same business principle; but it
appears to me to be ruled by the prin-ciple
that whatever will show the
wickedness of the Reds and the virtue
of Catholics should be printed, because
surely it must be true. Their policy, in
effect, often is that where religious
values involved it is justifiable, if
not actually obligatory, to print rumour,
defamation, suspicion and rash
This is the press that helps form
the minds of our fellow Catholics this
continent today. Only two weeks ago I
began to draft a letter to a Canadian
Catholic newspaper protesting their
having given currency to a rumour that
the Cuban government was setting up
a schismatic Church Cuba. The same
paper had published the same rumour
as long as fifteen months ago, but the
absence of substantiation in the inter-vening
period did not bar lending
credence to its repetition. I meant to
point out in my letter that defamation
and slander should not be deemed leee
serious when they concern Castro than
da" u clanku pod naslovom
"Praznik naroda Jugoslavi-je"
pise da je 4. jula — Dan
boraca — blizak sovjetskim
ljudima zbog toga §to je ta
borba u surovim godinama
drugog rata bila
zajedni5k'a s borbom sovjet-sko- g
naroda. Narodi Jugos-lavije,
kaze se u clanku, ni-su
pognuli glavu pred faSi-stiCki- m
porobljiva£ima, oni
su vodili te§ku i herojsku
borbu za oslobodjcnje svojc
domovine. Ta hrabra borba
ejedinila se borbom svih
slobodoljubivih naroda pro-ti- v
hitlerizma.
Zakljucujuci Clanak "Pra
vda" pise "Na dan kad ju-goslaven- ski
ti-udben-ici
obi-ljezav- aju
svoj znacajni pra-znik,
sovjetski narod im sa-lj- e
bratski pozdrav i fclje
za daljnji razvitak i ибт§-cenj- e
prijatcljstva i surad-nje
izmedju naroda naSih
zemalja u interesu borbc za
mir i socijalizam."
Pod naslovom "Njema£ki
militarizam takodjer smrtni
neprijatelj Jugoslavije" is-to6nonje-ma£
ki list "Neues
Neutschland" donosi napis
posvecen borbi naroda Ju-goslavije
protiv fa§isti£kih
porobljivaca. Ocjcnjujuci
1. jula kao dan dostojan us- -
NJEMACKI POZDRAV
zultat herojske borbe parti-zana
i jugoslavenskc Naro-dnooslobodilac- 'ke
aitnije i
aktivne podikc koju je
pruzio Sovjetski Savez, na-rodi
Jugoslavije bili su oslo-bodje- ni
ispod jarma Hitle-rovo- g
barbarstva polozene
prve osnove za izgradnju
novog zivota u miru.
Njcmacki antifasisti, koji
su sudjelovali u borbi punoj
2rtava protiv Hitlerovog fa-§izm- a,
solidarizirali su se od
samog poCetka s velikom
antifa§istickom borbom na-roda.
Pobjeda Sovjetskog
Saveza i sila antihitlerovske
koalicijc nad faSizmom stvo-ril- a
je preduvjet za izgrad-nju
miroljubive demokrat-sk- e
NjcmaCke. U Njcmac--ko-j
Demokratskoj
ostvaren je uniStenjem fa-siz- ma
i militarizma ideal
pomene, list Njcmacke Dc-mokrat- ske
Republike pods-jec- a
da je prije 20 godina
Komunisti6ka partija Jugo-slavens- ke
pozvala jugosla-venskc
narode na oruzani u-sta- nak.
Posto se iznosc po-da- ci
o ljudskim materijal-ni- m
zilvama koje su narodi
Jugoslavije podnijeli u bor-bi
protiv njemackih fasistaf
u 6Ianku se ukazuje na qb-navlja- njc
njemafikog mili-tariz- ma
na opasnosti kojc
on predstavlja za mir u svi-jetu.
Sovjetska §tampa uopce
nije spomcnula Titov govor
u Uzicima, a Poljska, Ccho-slovac- ka
rumunjska Stam-pa
jc samo zabiljezila da jc
govorio.
ovoga vidimo da so o
slobodilaSka borba naroda
Jugoslaviji visoko cijeni u
socijalistiCkim zemljama i
medjunarodnom radniikom
pokretu. Ali so u Jugoslavi-ji
dovoljno ne cijeni pomoc
koju su sovjetski drugi na-rodi
pruzili narodima Jugo-slavije
u njihovoj oslobodi-la6k-oj
borbi. Tako na prim-jc- r
Tito u svom govoru u U-zima-ma
uopce nijo spomc-nu- o
ulogu Sovjetskog Savc-z- a
u oslobodilaCkoj borbi
naroda Jugoslavije.
boraca protiv faSizma i ra-ta.
Ona danas predstavlja
bedem mira protiv opasnosti
koje proistiCu od onih istih
snaga militarizma i revan§i-zm- a
koje uskrsavaju u Za-padn- oj
Njcma6koj, a koje
su vec dva puta bacile naro-de
u uniStavajuce svjetske
ratove.
Njema6ka Demokratska
Republika bori sc za ukla-njan- je
ostataka drugog
svjetskog rata, svijesna da
zaklju6ivanjc mirovnog u-gov- ora
s objc пјетабке dr-2a- vc
na ovoj osnovi i ukla-njan- je
zari§ta rata u Zapa-dno- m
Bciiinu predstavlja o-dluS- ujuci doprinos osigura-nj- u
mira za ave evropskc
narodo. U ovom plemenitom
nastojanju svijcsni smo po-drs- ke
naroda Jugoslavije."
iiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiaiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiitiiitiiiiiiiitiiiiitiiiaiiiiiiiiiiiiiiiiifiif A Catholic Speaks on Cuba
= of Profesor Leslie Vewart at a meeting Fair Play Committee, Toronto, May 4, 1961 — CONTINUED I
namely,
: is
"
—
:
editor
—
are
judg-ment.
in
in
their
svjetskog
s
:
i
Republi-ci
i
i
i
Iz
i
when they concern any one else, and
that their duty in this matter was pro-portionately
grave as it concerned one
of the gravest accusations that in the
supernatural order may be brought
against a public figure. But in the
meantime I read their next issue: it
contained another editorial suggesting
that Yuri Gagarin did not really orbit
the earth. This was all a bluff, and we
should call it, it said. At that point I
tore up my unfinished letter: surely, I
thought, reason is powerless against
this mode of thinking.
More so than the secular press, the
Catholic press has tried to depict the
counterrevolution as "having God on their side," to use the expression of Fr.
de Lugo. I suggest that any one, most
especially in the political order, who
claims to have God on his side is risking
blasphemy. Perhaps it might be better
simply to hope that one is on the side of
God. If so, the Catholic press would be
imprudent to make God the Great
Counter-revolutionar- y and the Lord of
the Hosts who are to implement the
Kennedy doctrine. In a word, then, the
American government, the secular and
the Catholic press have failed to con-vince
me, for one, that Cuba is, or is be-coming,
Communist. For I find McCar-thyis- m not only repellent, demoralizing
and unjust, but also unconvincing, even
uhen it is practiced on an international
scale.
(To bo continued)
= Illllllllllllllllltlllllllllllllfllirrillllllllllflllllllllltllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllfllllllllllllllllllllllllirilllllltllllllllllltlllf flllllltllltllltltllllltllllllf ~
Г