Nase Novine, July 25, 1985

              MAKARTISTICKE
rmmmm © ifaji№i iиiЛ fiPiSmi.T jИГfPLj
TV-njre-ze NBC, ABC i CBS naSle
su se na udaru kritidara, uglavnom
iz konzervativnih krugova Republi-kansk- e
stranke, zbog "lijevih i libe-ralni- h
ideja". Publika misli druga-cije.- ..
Sve tri velike americke televizijske
mreze ponovo su pod zestokom kritic-ko- m
paljbom zbog navodnog pomanj-kanj- a
patriotizma i politicke pristra-nost- i
s lijevih. liberalnih pozicija
Kritike, koje dakako dolaze zdosna,
uglavnom iz krajnje konzervativnih
krugova Republikanske stranke. iza-lvaj- u
utoliko vise uznemirenosti sto
je nedavna prodaja tv-mre- ze "ABC"
razmjerno maloj kompaniji - lakoje
posrijedi zapravo bi la dogovorena.
"prijatcljska" f'uzija. poduzeta
upravo s namjerom da se preduhitn
opasnost da mreza dospije u neze-ljen- e ruke — pokazala kako divovske
televizijske mreze ne mogu biti posve
sigurne da jednoga dana nece dozi-vjet- i
tzv. "neprijateljsko preuzima-nje- "
i naci se pod kontrolom politic-ki- h
grupacija koje ih najzesce optu-zuj- u
zbog pristranosti. Iako je prvi po-kus- aj Teda Turnera, vlasnika neko-lik- o kabelskih televizija, da zadobije
kontrolu nad mrezom CBS neslavno
propao, jos odzvanjaju njegove rijeci
da su "tri velike televizijske mreze
najveci nepnjatelj Amerike, koji za
americki nacin zivota predstavlja
vecu opasnost nego sto su to svoje-dobn- o
bili nacisticka Njemacka i Ja-pan".
0 planovima krajnje konzerva-tivn- o
orijentiranog republikanskog
senatora Jesseja Helmsa. nekada-snje- g
tv-komentat-ora,
da uz pomoc ve-liko- g businessa osvoji CBS, govori se
sada samo u perfektu, ali se njegova
ocjena da "glavne tv-progra- me prave
ljudi koji, ako ne mrze Ameriku, onda
preziru njezine ideale i principe",
ponavlja u raznim varijantama i —
povodima.
Vijetnamski rat
Najnoviji je bio obiljezavanje dese-togodisnjic- e
zavrsetka vijetnamskog
rata, ili, kako neki kazu "pada Sajgo-na"- .
Sto se zamjera televiziji? Prije
svega sto su sve tri velike mreze pohr-lil- e
u Ho Si Min, nekadasnji Sajgon,
da prate vijetnamsku paradu pobje-de- .
Po nekima (takve) parade mozda
ne bi bilo da tri americke mreze nisu
najavile svoj dolazak. Drugi pak, za-mjeraj- uci televiziji pomanjkanje pa-triotizma,
upozoravaju da se one po-nasa- ju kao da nisu nacionalne nego
nadnacionalne, odnojuo transnacio-naln- e
televizije: za njih je, kazu, po-sve
isto bilo obiljezavanje 40-godi-snj- ice zvrsetka drugog svjetskog rata
i 10-godisn- jice zavrsetka vijetnam-skog
rata, "kao da u prvom nismo bili
pobjednici, a u potomnjem poraze-ni- "
Izuzetno, ovom prilikom glavna
meta kritike nije bila mreza CBS i
najglasovitiji danasnji americki tv-vodit- elj
i novinar Dan Rather, nego
mreza ABC, s voditeljem emisije
"Nightline" Tedom Koppelom, koji
uziva glas najboljeg americkog tv-in-tervju-era.
Koppelu zaista nije bilo Ia-ko:
s jedne terase u Ho Si Minu, s koje
se pruza pogled na grad, razgovarao
je "na daljinu" s dvojicom nekada-snji- h
pregovaraca Le Duk Toom i
Henryjem Kissingerom. Henry je bio
neuobicajeno mrk, odmah je primije-ti- o da je "ponizavajuce" sto sve tri
velike americke tv-mre- ze prate vijet-namsku
paradu, a Le Duk To se, pot-pomogn- ut cestim jednostranim pre-kidim- a tonskih veza s Koppelom (on
nije cuo Koppela), uz umiljat osmi-jeh- ,
upustio o zestoke propagandne
tirade, ostavijajuci uporno i uza-stopc- e
Koppelova skakljiva pitanja
"za kasnije". Osim publiciteta koji je
dan vijetnamskoj pradi, televizijskim
je mreiama zamjereno sto reporta-zam- a
iz zemlje u kojoj su im mogucno- -
lj JL ЗИа Ж-јЖ-
2ј W Ж.ш,л Ш-®-
Ш
Ж.
sti kontakata ogranicene, zapravo
diktirane od stranc dornacina, pru-zaj- u jednostranu sliku: posvudasu bi-li,
kazu kriticari, "miroljubivi vijet-namski
seljaci" a nigdje ni rijeci o
tome zasto i danas toliki Vijetnamci
pokusavaju napustiti svoju zemlju.
Doduse sto se Vijetnama tice, bilo
je to samo djelomicno obnavljanje
starih, vec i zaboravljenih, kritika na
racun televizije Reeimo. mrezi CBS
je bilo zamjereno sto je u toku 1972.
1 1973 godine, navodno, 842 puta citi
rala lzjave koje su bile nepovoljne po
americku politiku prema Vijetnamu,
a samo 23 puta pozitivne. Mrezi CBS
se pripisuje i najnepovoljniji odnos
prema Reaganu u 1983. godini ona je,
prema jednom istrazivanju kojim je
mjereno trajanje priloga pro ot con-tra
Reagana. 52 posto vremena utro-sii- a
na "contra" priloge, cime je da-lek- o nadmasila mreze ABC 1 CBS sa
12, odnosno 10 posto takvih priloga
Cesta su upozorenja takoder da su te-levrzijs- ki novinari vrlo skloni da (po-jedine- ) republikance kvalificiraju
"desnima", a da demokratima tek ri-jetk- o pripisuju atribut "liberal", a ni
kada "lijevi". Zasto se, kaze jedan od
njih. senator Jesse Helms ne moze
spomenuti bezepiteta "desni",dokse
za Edwarda Kennedyja ili Jesseja
Jacksona nikada ne kaze "lijevi"?
Kriticari znaju odgovor: to je, tvrde,
zato sto na televiziji, pa i u stampi,
dominiraju "lijevi", a ljudi sebe i
svoja opredjeljenja uvijekstavljaju u
centar. Kad lijevica sebe proglasi
centrom, lijevo ne ostaje nista, a sve
sto nije lijevo postaje — desno. I to
se potkrepljuje jednim istrazivanjem
kojim je navodno utvrdeno da je od
240 vrhunskih novinara iz stampe, ra-di- ja
i televizije u razdoblju od 1964.
do 1976. godine samo 19 posto njih gla-sal- o
za republikanske presjednicke
kandidate.
Tko je "otrovan"
Televizijski novinari odlucno odba-cuj- u
ove optuzbe. Kazu: Nismo ni li-bera- li,
ni konzervativci, ni desni ni
lijevi. Desni nas optuzuju da smo lije-vi,
lijevi da smo desni, mi nastojimo
da budemo objektvini i nepristrani,
dajuci prilike izrazavanju razlicitih
stavova". Da je ovo o optuzbama zai-sta
tako nije nista iznenadujuce, ali
je bilo efektno pokazano u nedavnoj
emisiji Teda Koppela "Nightline" u
koju su bili pozvani glavni urednik
desno orijentiranog "Washington Ti-mes- a" Arnaud de Borchgrave i ko-lumn- ist lijevo orijentiranog tjednika
"Nation" Alexander Cockburn.
Prema Coekburnu na televizijskim
mrezama dominiraju konzervativci, a
za Borchgravea je dokaz ljevicarske
orijentacije mreze ABC i Koppela bio
i to sto je uz njega, covjeka koji se
trudi da pravi nepristranu objektivnu
novinu, kao sugovorniok pozvan Ale-xander
Cockburn "koji potjece iz po-zna- te americke komunisticke obite-lji- "
i koji jeautor"najotrovnijih"tek-stov- a
u americkoj stampi... O glasanju
za ovog ili onog predsjednickog kan-didat- a, novinari odgovaraju kao i ve-cin- a ostalih Amerikanaca: da seopre-djeljuj- u
za licnost, a ne za politicke
stranke. Izvrsni producent cesto kriti-ziran- e
politicko-informativn- e emi-sije
mreze CBS "60 minuta", koju vodi
Dan Rather, kaze, na primjer, da je
svoju "ljevicarsku pristranost" izgu-bi- o
kad je navrsio 21 godinu i da se,
razmisljajuci o slijedecim predsjed-nicki- m izborima, koleba izmedu gu-verne- ra drzave New York, demokrata
Marija Cuoma i vode republikanske
vecine u senatu Roberta Dolea.
Na kraju, nije ponajmanje vazno
sto o svemu tome misli televizijska
publika. Prema najnovijem istraziva-nju
koje je za tjednik "U.S. New And-Worl- d Report" provela organizacija
"Roper", 58 posto anketiranih drzi da
je televizija u prezentiranju politic-ki- h
i clrustvenih zbivanja "neutralna
i objektivna", 22 posto da favorizira
liberale i naginje ulijevo, a 10 posto
da favorizira konzervativce i naginje
udesno. Dajuci ocjene od jedan (za
krajnje pristrano) do 10 (za posve ne-pristra- no
i objektivnoj) prezentira-nj- e politickih i drustvenih zbivanja,
anketirani su sa 8,32 ocijenili vecer-nj- u
informativno-politick- u emisiju
mreze ABC (voditelj Peter Jennings),
sa 8,27 CBS (Dan Rather) i sa 7,97 NBC1
(Tom Brokaw).
Zivko GRUDEN
"Vjcsnik"
;ONGEES
SKJ
GENEVA (Tanjug) — Predstavnici
organizacija etnickih grupa i nacio-nalni- h
manjina u Evropi odrzali su u
Genevi trodnevni kongres, koji je us-voji- o dvadesetak "osnovnih principa
za garantovanje prava evropskih et-nickih
grupa".
Prema izjavi predstavnika ovog
kongresa dr Reginald Vospernika, di-rekto- ra slovenacke gimnazije u Ce-lovc- u,
zakljuci i diskusija sa ovog
skupa posluzice za izradu evropske
povelje o polozaju i pravima nacio-nalni- h
manjina. Tim pitanjem se
bave Evropski savet i Evropski parla-men- t
u Strassburgu.
Vise poznatih eksperata ukazalo je
u svojim referatima i izlaganjima na
ovom kongresu na pozitivna iskustva
Jugoslavije u obezbedenju prava nje-ni- h
narodnosti.
Latinoamerickim drzavama grupe
Kontadora koje pokusavaju da pro-nad- u
put do mira u Srednjoj Americi
dodeljena je ovogodisnja nagrada
"Simon Bolivar". Rec je o nagradi
koju dodeljuje UNESKO za "izuzetne
aktivnosti u skladu sa duhom juznoa-mericko- g revolucionara Bolivara,
borca za mir, slobodu, nezavisnost i
dostojanstvo naroda".
Grupu Kontadora sacinjavaju Ko-lumbi- ja,
Panama, Meksiko i Vene-cuel- a
koji su se, tako, pridruzili span-sko- m
kralju Huanu Karlosu i juznoa-fridko- m crnatkom lideru Nelsonu
Mendeli dosadasnjim dobitnicima
nagrade "Simon Bolivar".
TV STITI NACISTU
Paragvajske televizijske stanice si-gur- no
nece dobiti nikakvu nagradu za
svoje ponasanje. One su, jednostavno,
pokusale sve kako bi onemogucile
prikazivanje kratkog priloga o naci-sticko- m
zlocinu Jozefu Mengeleu.
Stanice su posle niz uslova zatrazile
od poznatog tragaca za nacistima
Beate Klarsfeld po 2.500 dolara da bi
prikazale kratak spot u kome su stare
fotografije Mengelea, prica o njego-vi- m
zlocinima i fotorobot njegovog
moguceg danasnjeg izgleda. Pored
toga od Beate Klarsfeld je zatrazeno
da svoju licnu nagradu od 25.000 do-lara
koju nudi za pronalazenje Men-gelea
polozi nu jednu paragvajsku
banku "kako bi paragvajski gradani
bili sigurni da nagrada zaista postoji
i moze pripasti nekome od njih".
Ponasanje paragvajske televizije
iznenaduje samo neupucene. Vlasti
ove drzave su, nedavno, priznale da
je Mengele ziveo u toj zemlji, ali da
je otisao "pre mnogo godina". Para-gv- aj
je, bas mnogo slab prema zlocin-cu- .
DVA MESECA OD OKONCANJA
RUDARSKOG STRAJKA
UBRITANIJI
OTPUSTANJE
U toku jednogodisnjeg Strajka
"dobrovoljnim" ili prevremenim
penzionisanjem 12.200 rudara oti-sl- o
iz industrije. — Planiran jos
toliki broj.
London — Uprava rudarske korpo-racij- e
posle dobijene bitke protiv
strajkaca ubrzano sprovodi program
zatvaranja neekonomicnih rudnika i
smanjivanja radne snage. Pri torn se
poziva i na dodatne teskoce stvorene
u ugljenokopima za vreme strajka.
Od 39 rudnika u Doncasteru, u ko-jim- a
se redovno radilo do pre sukoba,
proizvodnja je obnovljena u 29 rudni-ka.
Kod ostalih su vrata i dalje zatvo-ren- a
s malim izgledama da kod nekih
opste budu otvorena.
Pre izvesnog vremena, uprava po-slodava- ca
je saopstila da ce u sused-no- m
Barnsly-- u do kraja godine biti
zatvorena dva rudnika, a u ostala ce-ti- ri
zavrsice se integracija i tako otpu-sti- ti
3.000 radnika s posla.
Usledilo je novo saopstenje poslo-davac- a
da ce u Doncasteru do marta
iduce godine biti otpusteno jos 2.500
rudara. Dalje kretanje radne snage
zavisice od povecanja proizvodnje
uglja. Kako je u ranije ponudenom
spornom programu predvideno sma-njenj- e
proizvodnje "crnog zlata" za
cetiri miliona tona, slabi su izgledi
da ce se stanje u rudarskoj industriji
promeniti nabolje.
"Moja je zelja da niko ne izgubi po-sa- o.
Ovo je posledica naseg neuspeha
u sporu", obja§njava lider jorksir-sko- g sindikata John Taylor, jedna od
istaknutih licnosti u rukovodstvu sin-dikata.
Uz objavljeno saopstenje prilozen
je i dodatni spisak rudnika iz koga se
vidi koliko ce radnika i odakle po ne-koli- ko
osnova biti otpusteno: dobro-voljni- m,
prevremenim penzionisa-njem,
prebacivanjem u druga okna,
ili prirodnim osipanjem.
Trenutno stanje kretanja radne
snage od 196.000 rudara, koliko ih je
bilo pre izbijanja sukoba je sledece:
12.000 je napustilo rudarsku indu-strij- u
na osnovu vec pomenutih razlo-ga- ,
dok ce isto toliki broj biti otpuSten
do kraja ove i pocetkom 1986.
Vlada i poslodavci, na osnovu dugo-rocn- o razradene strategije "srediva-nja- "
stanja u ovoj privrednoj grani i
ucutkivanja borbenih rudara, prema-sil- i
su plan smanjenja radne snage, a
i zatvaranja neekonomicnih ugljeno-kopa- .
Otvoren sukob se jo§ vodi na dva
fronta: oko vcaracanja na posao 6.700
otpustenih radnika za vreme strajka
i sa Sindikatom pomocnih rudara
(NEKODS-om- ) koji je ogromnom veci-no- m
doneo odluku o zabrani preko-vremeno- g
rada.
Jednogodisnji sukob ostavio je te- -
ske posledice koje ce se dugo povla- -
citi u privredi i u britanskom drustvu.
S. UUBICAVLJEVIC
"Politika "
OBELEZAVANJE DELA
KIRILA I METODIJA
SKOPUE — Univerzitet "Kiril i Meto-dij- "
u Skoplju obelezio je 36. godisnjicu
osnivanja koja se ove godine podudara
sa obelezavanjem l.lOOgodisnjicesmrti
Metodija Solunskog. Na Dan skopskog
univerziteta 24. maja u novoj zgradi Ma-kedonsk- og
narodnog teatra odrzana je
svecana akademija na kojoj je o delu
solunske brace, osnivaca slovenske pi-smenos- ti,
govorio rektor skopskog uni-verziteta
Hristo Andonov Poljanski, i iz-ved- en
oratoriju "Kiril i Metodij" kom-pozito- ra
Riste Avramovskog.
("Politika")